Bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh nach eil am facalsiùcar a’ nochdadh anns a’ Bhìoball Ghàidhlig. No ma thà, chan aithne dhomh e.
Ach tha iomradh no dhà ann air a’ chuilc chùbhraidh. Mar
eisimpleir ann an Leabhar Ieremiah, thathar ag ainmeachadha’ chuilc chùbhraidh o dhùthaich fad-às. Gu litreachail, the sweet-smelling cane from a distant land. Thathar ag
eadar-theangachadh sin, ge-tà, mar sweet cane from a distant land.
An e sin cuilc an t-siùcair? No cuilc de sheòrsa air choireigin eile?
Ann an Isaiah 43: 24, tha seo ann:
Cha do cheannaich thu dhòmhsa le h-airgead a’ chuilc chùbhraidh, ni mò
lìon thu mi le saill d’ ìobairtean
... Ann am Beurla:
You have not bought me sweet cane with money or satisfied me with the
fat of your sacrifices.
..
Tha cùbhraidh a’ dèanamh tuairisgeul air fàileadh seach blas. Mar
sin, chan eil e cinnteach gur e cuilc an t-siùcair a thathar a’ ciallachadh
le ‘cuilc chùbhraidh’. Tha cuid de sgoilearan dhen bheachd gur e cuilc
Innseanach a bh’ ann às an tàinig ola ungaidh. Anointing oil. Ola
ungaidh. Gu dearbh, bhiodh fàileadh cùbhraidh air a leithid. Chan urrainn
dhomh a ràdh cò tha ceart is cò tha ceàrr air a’ cheist seo.
Mura robh siùcar aithnichte ri linn sgrìobhadh a’ Bhìobaill, an robh facal
ann airson sweet? Uill bha, agus seo e ann an Leabhar Iob,
Caibideil 20:
Ged robh an t-olc milis na bheul, ged fholaich se e fo a theangaidh
... Agus sin agaibh am facal airson sweet – milis. Tha e
stèidhichte air mil a tha a’ ciallachadh honey. Ged nach
robhar eòlach air siùcar anns an fhìor sheann aimsir,
bhathar eòlach air mil. Agus air blas na meala.
Ged as e mil a lorgar anns na faclairean airson honey ann
an Gàidhlig, chan e sin a chanadh m’ athair nach maireann. ʼS e Gàidhlig na
Comraich a bh’ aige agus chanadh esan mel. Mel airson honey, meilis airson sweet. Tha sin inntinneach
oir ʼs e mel a th’ aca ann an Laideann. Tha faclan mar mellifluous ann am Beurla stèidhichte air an Laidinn mel.
Agus thathar an dùil gur ann bhon Laidinn a thàinig mel – no mil – a-steach don Ghàidhlig.
Agus seo e anns a’ Bhìoball ann an Taisbeanadh Eòin, Caibideil 10, Rann 10:
Agus ghlac mi an leabhran à làimh an aingil, agus dh’ith mi suas e;
agus bha e nam bheul milis mar mhil; agus an uair a dh’ith mi e,
rinneadh mo bhrù searbh.
Ann am Beurla:
I took the small book out of the angel’s hand and ate it; and in my
mouth it was as sweet as honey; and when I ate it, my stomach was made
bitter
. Nam bheul bha e milis mar mhil.
ʼS iomadh turas a tha am facal mil – agus am buadhair milis – a’ nochdadh anns a’ Bhìoball Ghàidhlig. Agus tha an aon
rud fìor mu bhàrdachd Ghàidhlig. Eadhon anns an dàn ainmeil le Alasdair Mac
Mhaighstir Alasdair – Allt an t-Siùcair – tha am facal milis a’
nochdadh grunn tursan. Chan eil siùcrach no siùcaireach
a’ nochdadh idir. Tha ‘blas na meala’ nas snoige na ‘blas an t-siùcair’,
nach eil?!
