James MacPherson (1)
I want to tell you about the famous freebooter, James MacPherson. He
was the man who created
Cumha Mhic a’ Phearsain
or, in English, MacPherson’s Lament. He was born in the year 1675. He
was both renowned and infamous in the north-east for being a
freebooter.
James was put to death on the gibbet. Among the charges against him was
‘being an Egyptian’. It didn’t mean ‘somebody belonging to Egypt’ but
‘Gipsy’. Perhaps it’s ‘traveller’ we’d say today.
James was an illegitimate son of a laird from Badenoch – Duncan
MacPherson from Invereshie, next to Loch Insh. Duncan met a beautiful
young woman at a wedding. She, according to oral tradition, was a
Gipsy. She gave birth to a son. Duncan accepted that he was the boy’s
father.
James grew to be strong and handsome. He was skilful with a sword. He
was also a terrific fiddler, and a singer.
James was involved in robbery in towns like Elgin, Forres and Keith.
But he wasn’t involved in violence. He wasn’t harming widows or the
poor.
However, a great enmity grew up between James and the lairds in
Morayshire, Banffshire and Aberdeenshire. One time, James was caught.
He was in Aberdeenshire. The authorities set up a beautiful woman to
catch him. He had a weakness for women. This women asked James to meet
her to listen to fiddle music. He walked into a trap. He was captured
by law officers.
James was in prison in Aberdeen. But the young woman reconsidered what
she had done. She spoke to one Peter Brown who was a famous robber. He
sent intelligence to Donald MacPherson, James’s cousin, in Badenoch.
They put together a rescue party and made for Aberdeen.
They broke into the prison. While they were freeing James, a commotion
started outside the prison. One man tried to keep James in the prison. But
he got free, as we’ll see next week.
Seumas Mac a’ Phearsain (1)
Tha mi airson innse dhuibh mun cheatharnach ainmeil, Seumas Mac a’
Phearsain. B’ esan am fear a chruthaich Cumha Mhic a’ Phearsain no, ann am
Beurla, MacPherson’s Lament. Rugadh e sa bhliadhna sia ceud deug,
seachdad ʼs a còig (1675). Bha e an dà chuid cliùiteach agus mì-chliùiteach
anns an ear-thuath airson a bhith na cheatharnach.
Chaidh Seumas a chur gu bàs air a’ chroich. Am measg nan casaidean na
aghaidh, bha ‘being an Egyptian’. Cha robhar a’ ciallachadh
‘Èiphiteach’ ach ‘Siopsach’. ʼS dòcha gur e ‘neach-siubhail’ a chanamaid
an-diugh.
Bha Seumas na mhac-dìolain aig uachdaran à Bàideanach – Donnchadh Mac a’
Phearsain à Inbhir Fhèisidh, taobh Loch Ìnnse. Thachair Donnchadh ri
boireannach òg brèagha aig banais. Bha ise, a rèir beul-aithris, na
Siopsach. Rugadh leanabh-gille dhi. Ghabh Donnchadh ris gum b’ esan athair
a’ ghille.
Dh’fhàs Seumas gu bhith làidir, eireachdail. Bha e sgileil le claidheamh.
Bha e cuideachd na fhìdhlear air leth, agus na sheinneadair.
Bha Seumas ri mèirle ann am bailtean mar Eilginn, Farrais agus Baile Chè.
Ach cha robh e ri fòirneart. Cha robh e a’ dèanamh cron air banntraich no
daoine bochda.
Ge-tà, dh’èirich droch naimhdeas eadar Seumas agus na h-uachdarain ann an
Siorrachdan Mhoireibh, Bhanbh agus Obar Dheathain. Aon turas, chaidh Seumas
a ghlacadh. Bha e ann an Siorrachd Obar Dheathain. Chuir na h-ùghdarrasan
boireannach brèagha air dòigh airson a ghlacadh. Bha laigse aige a thaobh
nam ban. Dh’iarr an tè seo air Seumas coinneachadh rithe airson èisteachd
ri ceòl na fìdhle. Choisich e a-steach do ribe. Chaidh a chur an grèim le
oifigearan lagha.
Bha Seumas sa phrìosan ann an Obar Dheathain. Ach ghabh am boireannach òg
dàrna beachd air na rinn i. Bhruidhinn i ri fear Pàdraig MacIlleDhuinn a
bha na mhèirleach ainmeil. Chuir esan fios gu Dòmhnall Mac a’ Phearsain,
co-ogha Sheumais, ann am Bàideanach. Chuir iad buidheann saoraidh air dòigh
agus rinn iad air Obar Dheathain.
Bhris iad a-steach don phrìosan. Fhad ʼs a bha iad a’ saoradh Sheumais,
thòisich ùpraid taobh a-muigh a’ phrìosain. Dh’fheuch aon duine ri Seumas a
chumail sa phrìosan. Ach fhuair e mu sgaoil mar a chì sinn
an-ath-sheachdain.