Anns an Litir mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mun dàn – ’S Math an Còcaire an t-Acras. Chaidh a sgrìobhadh le Alasdair Stiùbhart, Iarla
Mhàrr. Bha sin ann an ceithir cheud deug, trithead ’s a h-aon (1431), às dèidh Blàr Inbhir Lòchaidh.
Nise, bha dà bhlàr ainmeil air an làraich sin. Bha fear ann an ceithir cheud deug, trithead ’s a h-aon (1431). Agus bha fear eile ann an sia ceud deug,
ceathrad ’s a còig (1645). An-dràsta, tha mi dìreach airson sùil a thoirt air an fhear anns a’ chòigeamh linn deug.
Co-dhiù, seo a’ chiad rann dhen dàn a-rithist:
’S math an còcaire an t-acras,
’S mairg a nì tarcais air biadh,
Fuarag eòrn’ à sàil mo bhròige
Biadh as fheàrr a fhuair mi riamh.
Bha am batail ann an Inbhir Lòchaidh eadar an Rìgh – Seumas I – agus na Dòmhnallaich. Bha Iarla Mhàrr air taobh an Rìgh. Ach chaill iad. Chaidh an t-iarla
a leòn. Theich e bhon bhlàr. Bha e dà latha gun bhiadh.
Thachair e ri boireannaich a bha ri buachailleachd. Dh’iarr e air na boireannaich biadh a thoirt dha. ’S ann an uair sin a fhuair e fuarag eòrna.
Mheasgaich e min-eòrna le uisge anns a’ bhròig aige fhèin. Am biadh as fheàrr a fhuair e riamh – oir is math an còcaire an t-acras.
Chuir an t-iarla aodach boireannaich air. Rinn e air Gleann Ruaidh. Fhuair e cuid-oidhche aig fear Ó Birein. Air an làrna-mhàireach, thug e taing mhòr do Ó
Birein. Chaidh e dhachaigh gu Cionn Droma ann an Siorrachd Obar Dheathain.
Ach ciamar a dh’èirich am batail anns a’ chiad dol a-mach? Uill, ann an ceithir cheud deug, fichead ’s a seachd (1427) bha coinneamh mhòr ann an Inbhir
Nis. Dh’iarr an Rìgh air na cinn-chinnidh Ghàidhealach coinneachadh ris. Bha na cinn-chinnidh a’ smaoineachadh gun robh an Rìgh a’ dol a chur fàilte orra.
Ach cha do chuir. Chaidh na cinn-chinnidh a chur an grèim. Chaidh feadhainn dhiubh a chur gu bàs. Chì sinn anns an ath Litir mar a dh’èirich Blàr Inbhir
Lòchaidh air sgàth sin.
