FaclairDictionary EnglishGàidhlig

707: Dugald Carmichael (2) 707: Dùghall MacIlleMhìcheil (2)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Dùghall MacIlleMhìcheil (2)

Gaelic Gàidhlig

Bha mi ag innse dhuibh mu Dhùghall MacIlleMhìcheil à Lios Mòr. Bha e ainmeil mar lus-eòlaiche anns an naoidheamh linn deug. Ann an ochd ceud deug ʼs a deich (1810), bha MacIlleMhìcheil na shaighdear, an sàs ann an iomairt armaichte aig Breatainn airson Mauritius a ghabhail thairis bho na Frangaich. Nuair a ràinig long MhicIlleMhìcheil Mauritius, bha cabhlach Breatannach ann mu-thràth. Bha iadsan air seòladh bho na h-Innseachan.

Nuair a ràinig e am prìomh bhaile, Port Louis, bha brataich gheala an-àirde. Bha na Frangaich air gèilleadh. Ach rinn iad sin air cumha gun gleidheadh iad lagh na Frainge agus an cànan aca.

Trì bliadhna an dèidh sin, ghabh MacIlleMhìcheil fòrladh airson a dhol gu Eilean Bourbon no, mar a chanas iad ris an-diugh, Réunion. Sgrìobh e tòrr mu dheidhinn nàdar an sin cuideachd. Sheòl e gu ruige Tristan da Cunha airson na h-eileanan iomallach sin a ghabhail thairis às leth Bhreatainn.

Ann an ochd ceud deug is ochd-deug (1818), dh’fhàg e an t-arm agus thill e a dh’Alba. Chaidh e a dh’fhuireach anns an Apainn mu choinneimh eilean a bhreith. Bha e na thuathanach ann. Lean e air le a chuid rannsachaidh air lusan. Sgrìobh e leabhar air a bheil Mosses of Lorn. Cha robh e a’ cumail gu math agus, aig aois caogad ʼs a còig, chaochail e. Chaidh a thiodhlacadh anns an t-seann chladh ri taobh Eaglais Chill Moluag ann an Lios Mòr.

Bha e ainmeil gu leòr ri a linn. Mhol Teàrlach Darwin e mar shàr-eòlaiche air saidheans nàdarrach. Bha e na dheagh charaid aig Sir Uilleam Jackson Hooker a bha na chiad stiùiriche air Gàrraidhean Kew ann an Lunnainn. Dh’ainmich Hooker grunn lusan an dèidh MhicIlleMhìcheil, a’ gabhail a-steach Carmichaeliana no Bealaidh Sealain Nuaidh.

Tha mi an dòchas gum bi daoine a’ cuimhneachadh Dhùghaill MhicIlleMhìcheil anns an ùine a tha romhainn. Taobh a-muigh Lios Mòr chan eil e cho aithnichte ʼs a bu chòir dha bhith. Bheir sinn sùil an-ath-sheachdain air Liosach eile air an robh ‘MacIlleMhìcheil’. Tha amharas agam gum bi cuid agaibh gu math eòlach air, co-dhiù ma tha sibh eòlach air Carmina Gadelica.

Dugald Carmichael (2)

English Beurla

I want to tell you about Dugald Carmichael from Lismore. He was famous as a botanist in the nineteenth century. In 1810 Carmichael was involved in a British military campaign to take Mauritius from the French. When Carmichael’s ship reached Mauritius, there was already a British fleet there. They had sailed from India.

When he reached the capital, Port Louis, there were white flags up. The French had surrendered. But they did that on the condition that they would retain the law of France and their language.

Three years after that, Carmichael took leave to go to the Isle of Bourboun or, as they call it today, Réunion. He wrote a lot about nature there as well. He sailed to Tristan da Cunha to capture those remote islands for Britain.

In 1818, he left the army and he returned to Scotland. He went to live in Appin opposite the island of his birth. He was a farmer there. He continued with his research on plants. He wrote a book called Mosses of Lorn . He wasn’t keeping well and, at the age of fifty-five, he died. He was buried in the old cemetery beside St Moluag’s church on Lismore.

He was pretty well-known in his day. Charles Darwin commended him as an expert on natural science. He was a good friend of Sir William Jackson Hooker who was the first director of Kew Gardens in London. Hooker named several plants after Carmichael, including Carmichaeliana or New Zealand Broom.

I hope people remember Dugald Carmichael in the future. Outside Lismore he is not as well known as he should be. We’ll look next week at another Liosach called ‘Carmichael’. I suspect that some of you will know him well, at least if you are familiar with Carmina Gadelica.

Dùghall MacIlleMhìcheil (2)

Gaelic Gàidhlig

Bha mi ag innse dhuibh mu Dhùghall MacIlleMhìcheil à Lios Mòr. Bha e ainmeil mar lus-eòlaiche anns an naoidheamh linn deug. Ann an ochd ceud deug ʼs a deich (1810), bha MacIlleMhìcheil na shaighdear, an sàs ann an iomairt armaichte aig Breatainn airson Mauritius a ghabhail thairis bho na Frangaich. Nuair a ràinig long MhicIlleMhìcheil Mauritius, bha cabhlach Breatannach ann mu-thràth. Bha iadsan air seòladh bho na h-Innseachan.

Nuair a ràinig e am prìomh bhaile, Port Louis, bha brataich gheala an-àirde. Bha na Frangaich air gèilleadh. Ach rinn iad sin air cumha gun gleidheadh iad lagh na Frainge agus an cànan aca.

Trì bliadhna an dèidh sin, ghabh MacIlleMhìcheil fòrladh airson a dhol gu Eilean Bourbon no, mar a chanas iad ris an-diugh, Réunion. Sgrìobh e tòrr mu dheidhinn nàdar an sin cuideachd. Sheòl e gu ruige Tristan da Cunha airson na h-eileanan iomallach sin a ghabhail thairis às leth Bhreatainn.

Ann an ochd ceud deug is ochd-deug (1818), dh’fhàg e an t-arm agus thill e a dh’Alba. Chaidh e a dh’fhuireach anns an Apainn mu choinneimh eilean a bhreith. Bha e na thuathanach ann. Lean e air le a chuid rannsachaidh air lusan. Sgrìobh e leabhar air a bheil Mosses of Lorn. Cha robh e a’ cumail gu math agus, aig aois caogad ʼs a còig, chaochail e. Chaidh a thiodhlacadh anns an t-seann chladh ri taobh Eaglais Chill Moluag ann an Lios Mòr.

Bha e ainmeil gu leòr ri a linn. Mhol Teàrlach Darwin e mar shàr-eòlaiche air saidheans nàdarrach. Bha e na dheagh charaid aig Sir Uilleam Jackson Hooker a bha na chiad stiùiriche air Gàrraidhean Kew ann an Lunnainn. Dh’ainmich Hooker grunn lusan an dèidh MhicIlleMhìcheil, a’ gabhail a-steach Carmichaeliana no Bealaidh Sealain Nuaidh.

Tha mi an dòchas gum bi daoine a’ cuimhneachadh Dhùghaill MhicIlleMhìcheil anns an ùine a tha romhainn. Taobh a-muigh Lios Mòr chan eil e cho aithnichte ʼs a bu chòir dha bhith. Bheir sinn sùil an-ath-sheachdain air Liosach eile air an robh ‘MacIlleMhìcheil’. Tha amharas agam gum bi cuid agaibh gu math eòlach air, co-dhiù ma tha sibh eòlach air Carmina Gadelica.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1011

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile