Nuair a bha mi ag obair ann an Geàrrloch an-uiridh, chuala mi sgeulachd mhath. Tha i co-cheangailte ri uamh faisg air Loch Ma-ruibhe ann an àite car
iomallach. Chaidh a clàradh grunn tursan, uaireannan fon ainm ‘Mac an Rìgh’, oir ʼs e Uamh Mac an Rìgh – no Toll an Rìgh – a chanas
daoine ris an uaimh. Ach chuala mi i le tiotal eadar-dhealaichte oirre – ‘Eòghann Mac a’ Ghobhair’. Tha an sgeulachd mu dheidhinn gille, nighean agus
gobhar – agus iomadach rud eile.
Thuirt mi ris an duine a dh’inns an stòiridh dhomh gum bu mhath leam an uamh fhaicinn dhomh fhìn. As t-Earrach am-bliadhna thug e ann mi. Mura b’ e gun
robh e fhèin is fear eile gam stiùireadh, cha chreid mi gun robh mi air an uamh a lorg. Tha i am measg chreagan mòra a bhris às a’ bhearradh os a cionn, le
craobhan a’ fàs asta. Agus feumar sreap gu leac airson faighinn a-steach innte. Ach, na broinn, tha i tioram agus gheibhear fasgadh bho aimsir sam bith.
Àite math airson mac rìgh a bhith am falach!
Bu mhath leam an sgeulachd aithris dhuibh – no geàrr-chunntas dhith co-dhiù. Bha fear òg agus a mhàthair a’ fuireach anns an sgìre sin – ann an Àird Làir,
air taobh an ear Loch Ma-ruibhe. Tha ceangal pearsanta agam don àite sin oir bha an duine aig piuthar mo sheanmhar na gheamair ann o chionn fhada. Bha iad
a’ fuireach ann beagan bhliadhnaichean agus chòrd an t-àite ri m’ Antaidh Dolaidh, mar a bh’ agam oirre.
Co-dhiù, air ais don sgeulachd. Bha fear òg agus a mhàthair a’ fuireach ann. B’ iad na h-ainmean orra Coinneach agus Oighrig. Bha iad bochd. Bha iad beò
air na gheibheadh iad le sealg is iasgach. Ach bha gobhair aca, agus bha tè dhiubh cianail math air bainne a thoirt dhaibh. ʼS e Earba an t-ainm a bh’
oirre agus bha i cho torrach ri bò.
Ach thachair gun do sguir i uiread sin de bhainne a thoirt dhaibh. Bhiodh Oighrig ga bleoghan gach latha ach cha toireadh Earba mòran bainne seachad. Bha
fios aig Oighrig gun robh rudeigin ceàrr. Latha a bha seo, nuair a thill Coinneach às a’ mhonadh, thuirt i, ‘Tha amharas agam gum bi na sìthichean ga bleoghan. No gu bheil laogh fèidh gun mhàthair ga deoghal. Gach latha, bidh i a’ falbh à fianais am measg nan
creag thall an sin, agus i a’ mèilich.’
‘Cuireamaid air teadhair i,’ thuirt Coinneach.
‘O, cha chuir,’ ars a mhàthair. ‘Bhiodh sin a’ briseadh a cridhe. Lean thusa oirre, feuch faighinn a-mach cà’l i a’ dol.’
An ath latha, chaidh Coinneach am falach am measg nan creag. Bha Earba gu math seòlta agus chaill an gille sealladh oirre. Ach an latha an dèidh sin, rinn
e an rud ceudna agus chunnaic e an gobhar a’ dol a-steach a bhriseadh anns na creagan. Chaidh Coinneach gu beul na h-uamha ach thàinig Earba a-mach agus
chuir i stad air bho bhith a’ dol a-steach. Bha coltas fiadhaich oirre. Bha i a’ dìon rudeigin a bha am broinn na h-uamha.
Chaidh an gille dhachaigh. Cho-dhùin e fhèin ʼs a mhàthair tilleadh an ath mhadainn airson sùil a thoirt am broinn na h-uamha. Leanaidh an sgeulachd
an-ath-sheachdain.
