Is sleamhainn a’ chlach a tha an ursainn an taigh mhòir.
An cuala sibh an seanfhacal sin riamh roimhe? Is sleamhainn a’ chlach a tha an ursainn an taigh mhòir. Gu litreachail, tha e a’ ciallachadh ‘slippery is the stone that is next to the doorpost of the big house’. Ach tha e co-ionann ris a’ Bheurla – ‘ the powerful make fickle friends’. Mar sin, thoiribh an aire ma tha caraidean cumhachdach agaibh – ’s dòcha nach bi iad cho dìreach no cho dìleas
’s a bhiodh sibh an dùil. Is sleamhainn a’ chlach a tha an ursainn an taigh mhòir.
Tha mi a’ meòrachadh air an fhacal sleamhainn an t-seachdain seo. Ann am Beurla, bidh daoine ag ràdh ‘as slippery as an eel’. A bheil an
aon samhla againn an Gàidhlig? Uill, tha. Cho sleamhainn ri easgann. As slippery as an eel. Cho sleamhainn ri easgann.
Rinn mi bith-eòlas aig an oilthigh. Tha deagh chuimhne agam air latha iongantach nuair a rinn sgioba againn tomhas air na bh’ ann de dh’èisg ann an
abhainn. Thug sinn leinn uidheamachd airson èisg a chur o mhothachadh. Bha e ag obair le dealain. Bha sinn a’ cruthachadh raon dealain
anns an uisge. Nuair a thigeadh na h-èisg a-steach don raon bhiodh iad gun mhothachadh airson mionaid no dhà. Bhiodh iad a’ dol air fleòdradh air uachdar
na h-aibhne. Agus bha sinn gan glacadh le tàbh – lìon beag.
Airson adhbhar air choreigin cha robh na bric mhòra a’ faighinn air ais don abhainn agus b’ fheudar dhuinn an ithe! Ach bha na h-easgannan – uill, ’s e
stòiridh eile a bha sin.
Aig toiseach gnothaich, dh’fhaighnich an t-òraidiche a bha os cionn a’ ghnothaich – cò bha deònach fad nan easgannan a thomhas le rùilear? Cha robh duine
sam bith eile deònach oir bha gràin aca air easgannan agus chaidh mo thaghadh-sa. Chan ann tric nam bheatha a rinn mi obair cho
mì-thlachdmhor!
’S e an duilgheadas a bu mhotha a bh’ ann nach robh na h-easgannan a’ fulang uiread ’s a bha na h-èisg eile bho bhuaidh an dealain. Bha iad gun mhothachadh
airson dìreach deich no fichead diog. An uair sin bha iad ag iarraidh snàmh air falbh a-rithist. Agus b’ e m’ obair-sa am fad a thomhas le rùilear. Ach bha
iad iongantach làidir – agus cho sleamhainn … ri easgann! Cha b’ fhada gus an robh mo làmhan làn rannain – no fish slime. Bha e sgriosail agus cha
robh duine eile ag iarraidh thighinn faisg orm! Tha an samhla fìor. Agus chruthaichinn fhìn fear eile. Cho mì-thlachdmhor ri tomhas fad easgainn!
Fhad ’s a tha mi a-mach air samhlaidhean agus am facal ‘sleamhainn’, seo agaibh dà shamhla eile co-cheangailte ris an fhacal sin. Cho sleamhainn ri botal. Agus cho sleamhainn ri glainneachan.
Dè na rudan eile a tha sleamhainn? Deigh, gu cinnteach. Dh’fhaodamaid a ràdh – cho sleamhainn ris an deigh. Agus, leis gu bheil mi measail air a’
chladach – cho sleamhainn ris an fheamainn.
Faisg air Ceann na Creige, ann am Bàideanach, tha beinn air a bheil, mar ainm, Càrn Leacan Sleamhainn. Ma tha sibh shuas air, air latha fliuch, bithibh
faiceallach air na leacan. Oir tha dùil a’m gum bi iad sleamhainn.
