Bha fear-gnothaich Ameireaganach ann an Dùn Èideann turas. Bha e ann an clobhsa ri taobh na Mìle Rìoghail. Thàinig fear thuige a-mach às an dorchadas. Bha
còta fada dubh air, agus ad mhòr dhubh.
Thòisich am fear dorch air a chòta fhuasgladh, gun guth a ràdh. Chlisg am fear-gnothaich. Bha e deiseil airson ruith no sabaid.
‘A dhuine chòir,’ thuirt am fear dorch, ‘tha sibh a’ coimhead coltach ri fear a tha soirbheachail. Bidh sibh ag iarraidh rudan anns an taigh agaibh a tha
a’ comharrachadh sin.’
‘Seadh,’ thuirt an t-Ameireaganach. Bha e a’ cumail sùil air an fhear eile, eagal ’s nach toireadh e sgian no gunna a-mach.
‘Tha rudeigin agam an seo dhuibh,’ thuirt am fear dorch. Bha a chòta a-nise fuasgailte, agus chunnaic am fear-gnothaich claigeann. Thug am fear dorch an
claigeann a-mach. Thug e sùil timcheall, airson dèanamh cinnteach nach robh duine eile ann. ‘Is e seo an claigeann aig Raibeart Brus, seann Rìgh na
h-Alba,’ thuirt e ann an cagair. ‘Reicidh mi dhuibh e air mìle not.’
‘Raibeart Brus?’ dh’fhaighnich am fear Ameireaganach. ‘Am fear a bhuannaich aig Allt a’ Bhonnaich?’ Bha e air beagan eachdraidh na h-Alba a leughadh.
‘An dearbh dhuine,’ thuirt am fear dorch. ‘Cha robh e furasta fhaighinn, tha mi ag innse dhuibh.’
‘Chan eil mi gad chreidsinn,’ thuirt am fear-gnothaich. ‘Dh’fhaodadh tu claigeann sam bith a shealltainn dhomh, agus ag ràdh gur ann le Raibeart Brus a bha
e.’
‘Ach,’ thuirt am fear eile, ‘ma chuireas tu beul a’ chlaiginn seo ri do chluais, bruidhnidh e riut ann am Fraingis is Gàidhlig.’
‘Aidh, aidh, agus dè chanas e?’ dh’fhaighnich am fear-gnothaich.
‘Vive l’Ecosse agus Alba gu Bràth!’ fhreagair am fear eile.
‘Thalla! Chan eil mi a’ creidsinn facal dheth.’ Thug am fear Ameireaganach a chasan leis sìos an clobhsa. Choimhead e às a dhèidh. Bha am fear dorch air a
chòta a dhùnadh. Bha e a’ dèanamh air a’ Mhìle Rìoghail. ‘Annasach dha-rìreabh,’ thuirt am fear-gnothaich ris fhèin.
Mu dhà bhliadhna an dèidh sin, bha am fear-gnothaich air ais ann an Dùn Èideann air ceann turais. Bha e ann an clobhsa eadar-dhealaichte an turas seo, ach
thachair an aon rud a-rithist. Thàinig am fear dorch dha ionnsaigh. Bha còta fada dubh air, agus ad mhòr dhubh. Ach tha e coltach nach do dh’aithnich e am
fear Ameireaganach.
‘Tha sibh a’ coimhead coltach ri fear a tha soirbheachail,’ thuirt e. Bha an aon duan aige ’s a bh’ aige dà bhliadhna roimhe. ‘Tha rudeigin agam an seo
dhuibh.’ Agus dh’fhuasgail e a chòta. Na bhroinn bha claigeann. Mhothaich am fear-gnothaich sa mhionaid gun robh an claigeann seo na bu lugha na ’m fear a
bh’ ann an turas roimhe. ‘Is e seo an claigeann aig Raibeart Brus, seann Rìgh na h-Alba,’ thuirt am fear dorch. ‘Reicidh mi dhuibh e air mìle not.’
‘Dh’fheuch thu seo orm o chionn dà bhliadhna,’ thuirt am fear-gnothaich, ‘agus innsidh mi seo dhut – tha an claigeann seo nas lugha na ’n claigeann a
sheall thu dhomh an uair sin.’
‘A, uill,’ thuirt am fear eile, ‘a, uill, tha adhbhar airson sin.’
‘Agus dè an t-adhbhar?’ thuirt an t-Ameireaganach.
‘Uill,’ thuirt am fear dorch, ‘seo an claigeann a bh’ aig Raibeart Brus nuair a bha e na ghille.’ Agus chan inns mi dhuibh dè thuirt am fear eile!
