Soitheach air sgeir. Deoch làidir air bòrd. Eileanaich Ghàidhealach a’ toirt uisge-beatha gu tìr gus nach biodh e air chall do na h-eileamaidean – no
muinntir na cusbainn! Bidh sibh a’ smaoineachadh gu bheil mi a’ cuimhneachadh stòiridh an SS Politician a rinneadh ainmeil le Compton MacCoinnich
anns an leabhar Whisky Galore. Chaidh an soitheach air na sgeirean faisg air Eirisgeigh agus chaidh mòran dhen uisge-bheatha air bòrd a
‘shaoradh’, mar gum bitheadh, leis na h-eileanaich.
Ach chan eil mi a’ bruidhinn mun Pholitician. Seasgad bliadhna roimhe sin, bha tubaist eile faisg air Tiriodh. Chan eil daoine cho eòlach oirre ’s a tha
iad air gnothach a’ Pholitician.
Bhon a thogadh Taigh-solais na Sgeir Mhòir ann am meadhan an naoidheamh linn deug, mun robh mi a’ bruidhinn an t-seachdain sa chaidh, bha uisgeachan
Thiriodh air a bhith na bu shàbhailte do luingeas. Ach bha tubaist a’ Chairnsmuir ann an ochd ceud deug, ochdad ’s a còig (1885) na dearbhadh gun
robh cunnart ann fhathast.
Bha an Cairnsmuir, anns an robh mìle is ceud tonna de chuideam, a-mach à Hamburg air a slighe a Ghlaschu agus an uair sin a Shìonaidh.
Chaidh i tron Chaol Arcach agus lean i seachad air a’ Pharbh far an do thionndaidh i gu deas. ’S e an samhradh a bh’ ann – mìos an Iuchair. Bha criutha air
bòrd de shia duine fichead.
Lean an Cairnsmuir tron Chuan Sgìth. Chaidh i seachad air Taigh-solais Ùisinis ann an Uibhist mu leth-uair an dèidh naoi feasgar. Mu chairteal gu trì sa
mhadainn bhuail i anns a’ Bhogha Mhòr far costa siar Thiriodh. Bha an soitheach a’ dol aig astar ochd mìle-mara san uair agus, mar sin, bha i air a
milleadh gu mòr.
Thug an sgiobair an t-òrdugh an soitheach a threigsinn. Bha i a’ briseadh an-àirde. Rinn an criutha air tìr anns na geòlaichean aca.
Cha b’ fhada gus an robh eileanaich a’ dèanamh cobhair air na maraichean. ‘Dè bh’ agaibh air bòrd?’ dh’fhaighnich iad.
‘Uisge-beatha is leann, am measg eile,’ thuirt na maraichean. Cha robh ùidh aig na Tiristich anns an ‘eile’ ach, gu dearbh, bha ùidh aca anns an
uisge-bheatha!
Chaidh iad a-mach don luing-bhrisidh airson na b’ urrainn dhaibh a thoirt gu tìr mus tigeadh muinntir na cusbainn. Bha stuth cuideachd a’ tighinn gu tìr
leis an tìde-mhara air tràighean an eilein.
Nuair a thàinig muinntir na cusbainn, dh’fheuch iad ri teicheadh a chur air na h-eileanaich. Ach fhuair iad droch-bheul. Bha na Tiristich a’ dòrtadh
uisge-beatha a-steach gu soithichean eile. Chan fhaigheadh na h-oifigearan cusbainn an uair sin ach botail fhalamh.
Aon turas chunnaic oifigearan cusbainn bogsa air flod. Bha iad an dùil gun robh e làn uisge-bheatha. Bha iad a’ dèanamh dheth gun tigeadh e gu tìr anns an
ath bhàgh. Ach fhad ’s a bha iad a’ cumail sùil air, agus a’ coiseachd a dh’ionnsaigh an ath bhàigh, thug eileanach, air an robh MacUalraig mar ainm, a
chuid aodaich gu lèir dheth. Leum e don uisge, shnàmh e a-mach agus thug e am bogsa gu tìr.
Bha na h-oifigearan a’ dol a chur stad air, ach nochd buidheann mhòr de dh’eileanaich airson taic a thoirt dha, agus shaoil muinntir na cusbainn gum biodh
e glic dhaibh gun a bhith anns an rathad. Agus ’s e sin agaibh stòiridh call a’ Chairnsmuir.
