Cò bh’ ann an Richard Bingham agus carson a bha gràin aig Gàidheil na h-Alba air? Ma chuireas sibh ‘Richard Bingham’ ann an inneal-lorgaidh air an
eadar-lìon, gheibh sibh a-mach gur e sin an t-ainm a bh’ air a’ Mhorair Lucan. Richard John Bingham. Sin am fear a theich ann an naoi ceud deug, seachdad
’s a ceithir (1974), às dèidh dha boireannach a mhurt agus a bhean a dhochann. Chan fhacas tuilleadh e le cinnt, ged a bha mòran ag ràdh gum fac’ iad e ann
an Astràilia agus dùthchannan eile thall thairis.
Tuigidh sibh nach e sin an Richard Bingham a tha mi a’ ciallachadh, ged nach can mi le cinnt nach robh an dithis càirdeach do chèile. Tha mis’ a’
smaoineachadh air an Richard Bingham a rugadh ann an còig ceud deug, fichead ’s a h-ochd (1528). ’S e Sasannach a bh’ ann, ach choisinn e a chliù, chanadh
mòran fìor dhroch chliù, ann an Èirinn. Bha e gu mòr an sàs ann an ceannsachadh na h-Èireann nuair a bha Ealasaid na Banrigh ann an Lunnainn.
Bha Bingham air a bhith a’ sabaid ann an grunn àiteachan air feadh na Roinn Eòrpa. Ann an còig ceud deug, ochdad ’s a ceithir (1584), chaidh a chur a
dh’Èirinn mar riaghladair Chonnacht. Bha e air a dhèanamh na ridire ann am Baile Atha Cliath anns an dearbh bhliadhna.
Cha robh cùisean sìtheil ann an Connacht, ge-tà. Bha ar-a-mach ann, leis na cinnidhean Gàidhealach a’ strì an aghaidh nan Sasannach. Bha Bingham an sàs gu
mòr ann a bhith a’ ceannsachadh an ar-a-mach. Anns an t-Sultain còig ceud deug, ochdad ’s a h-ochd (1588), bha e fhathast na riaghladair. ’S ann an uair
sin a sgap Cabhlach Mòr nan Spàinnteach a bh’ air a bhith a’ dèanamh air costa deas Shasainn. Chaidh na soithichean aca timcheall uisgeachan an iar
Bhreatainn is na h-Èireann.
Dh’òrdaich Bingham gum biodh a h-uile saighdear is maraiche Spàinnteach a nochdadh air cladach Chonnacht air a thoirt a Ghaillimh, agus gum biodh iad air an cùr gu bàs an sin. Chaidh grunn soithichean air na creagan agus thathar ag ràdh gun deach na ceudan de Spàinntich a
thoirt a Ghaillimh, far an robh iad air an cur gu bàs. Rinn bràthair Richard, Seòras Bingham, an dearbh rud ann an Contae Shligeach far an robh e na
shiorram. Bha adhbharan gu leòr aig na Spàinntich gràin a bhith aca air na Binghams.
Lean an t-sabaid eadar na Gàidheil Èireannach, a bha a’ dìon an dùthcha, agus na Sasannaich, a bha ag amas air a gabhail thairis. Chaochail Richard Bingham
mus robh Cath Chinn t-Saile ann – cath a thug an aon seòrsa buaidh air na Gàidheil Èireannach ’s a thug Blàr Chùil Lodair air na Gàidheil Albannach.
Ach bha Richard Bingham an sàs ann am blàr an aghaidh Gàidheil Albannach a dh’fhàg an t-uabhas dhiubh marbh. Chan e gun robh e a’ sabaid ann an Alba.
Thachair am batail ann an Èirinn nuair a bha Bingham na riaghladair air Connacht ann an còig ceud deug, ochdad ’s a sia (1586). Thathar ag ràdh gun robh
còrr is dà mhìle Albannach air am marbhadh air an aon latha – timcheall air mìle gu leth fear, agus mnathan is clann aig feadhainn aca. Innsidh mi
tuilleadh dhuibh mun ghnothach anns an ath Litir.
