Bha mi a’ bruidhinn air gobhair agus mun chraoibh-theaghlaich an t-seachdain sa chaidh. Fàgaidh mi a’ chraobh-theaghlaich an dàrna taobh an t-seachdain
seo. Ach bheir mi sùil a bharrachd air gobhair. Air mo bheulaibh, tha leabhar beag snog mu mhamailean a tha beò air a’ Ghàidhealtachd, agus tha mi a’
leughadh seo ann: Feral Goat: unlikely to be confused with any other British mammal.
Uill, chanainn gu bheil sin fìor. Tha gobhair eadar-dhealaichte bho chaoraich. Agus tha iad eadar-dhealaichte bho earbaichean agus fèidh. Ach, do
fheadhainn nach eil eòlach air a’ Ghàidhealtachd, ’s dòcha nach eil e cho furasta sin dhaibh. Anns an leabhar aige In The Shadow of Cairngorm, tha
an t-Oll. Urr. Uilleam Fearsithe a’ dèanamh aithris air mar a bha sealgairean Sasannach dhen bheachd gun robh iad air earb no fiadh a mharbhadh. Ach fhuair
iad a-mach an ceann greis gur e gobhar a bh’ ann.
Tha mi cinnteach, uaireannan, gun deach cleas a dhèanamh air sealgairean “ùra”, agus an fheadhainn eile ag innse dhaibh gun robh boc-earba mòr is spaideil
ann an leithid seo de dh’àite. Bhiodh iad ga shealg airson greis gu dùrachdach gus am faigheadh iad a-mach nach robh ann ach boc-gobhair!
Tha am facal gobhar cumanta ann an ainmean-àite air mapaichean na Gàidhealtachd. Lorg mi ceud ’s a sia eisimpleirean air na mapaichean Landranger
aig an t-Suirbhidh Òrdanais. An coimeas ri sin, cha do lorg mi ach caogad ’s a h-aon eisimpleirean dhen fhacal fiadh. Bha gobhair na bu
chudromaiche aig aon àm na tha iad air a bhith thairis air a’ cheud gu leth bliadhna a dh’fhalbh. Tha eòlaichean dhen bheachd gu bheil nas lugha dhiubh ann
a-nise na th’ air a bhith ann dhiubh fad ceudan mòra bhliadhnaichean.
Tha gobhair dùthchasach bho thùs don Ear-mheadhanach. Thathar a’ smaoineachadh gun tàinig iad a Bhreatainn leis na ciad tuathanaich, ann an Nua-Linn na
Cloiche. Agus chaidh iad timcheall leis na daoine oir bhuineadh iad do na daoine. An uair sin, dh’fhalbh feadhainn a-mach agus dh’fhuirich iad leotha fhèin
anns a’ mhonadh. Bha na daoine gan sealg airson an cuid feòla, bainne, bèin agus adharcan. Bha na seann Ghàidheil gan tomhas mar luachmhor. Bha e nàdarrach
dhaibh àiteachan ainmeachadh air an son far am biodh na gobhair a’ fuireach no air an sealg.
Agus cha tàinig iad a-steach a Bhreatainn dìreach aon turas. Tha aithrisean ann, mar eisimpleir, gun deach gobhair a thoirt a-steach a cheann a tuath na
Gàidhealtachd à Èirinn anns an ochdamh linn deug.
Ràinig iad an àireamh a bu mhotha dhiubh aig deireadh an ochdamh linn deug. Bha còrr is mìle gobhar fiadhaich ann an cuid de sgìrean. An uair sin,
dh’ìslich an àireamh dhiubh. Bha cuid de dh’uachdarain ag iarraidh faighinn cuidhteas iad, agus fhuair. Bha diofar adhbharan airson sin.
’S ann airson coilltean ùra a dhìon a bha e, agus cuideachd a chionn ’s gu bheil feadhainn dhen bheachd gun sgaoil gobhair gartain a nì cron air a’
chirc-fhraoich – eun a tha cudromach airson sealg agus eaconamaidh cuid de dh’oighreachdan air a’ Ghàidhealtachd. Agus bha mòran ghobhar air am marbhadh
airson biadh anns an dà chogadh mhòr anns an fhicheadamh linn.
