Bha mi ann an dùthaich bhrèagha làn bheanntan àrda o chionn beagan seachdainean. Tha cànan is cultar àraidh aig an t-sluagh. Chuala mi gu bheil geamhradh
aca a mhaireas naoi mìosan, is tha sin air a leantainn le trì mìosan de dhroch shìde! Chan eil mi a’ bruidhinn mu Ghàidhealtachd na h-Alba ach mu Innis
Tìle, nàbaidh a tha fada tuath oirnn.
Bidh mi a’ dol a Lochlann gu math tric. Chan eil àite ann an Lochlann nach do chòrd rium. Ach feumaidh mi ràdh gun do lorg mi rudeigin ann an Innis Tìle
nach do lorg mi idir ann an Nirribhidh, san t-Suain, san Danmharg no san Fhionnlainn. ’S e sin gu bheil ceanglaichean eachdraidheil ann – a tha ’s dòcha
beò ann an dualchas nan daoine fhathast gu ìre air choreigin – eadar an dùthaich Lochlannach sin agus na Gàidheil.
Chuir e iongnadh orm cho tric ’s a dh’èirich ceanglaichean leis an dualchas agam fhìn an seo air a’ Ghàidhealtachd. Uaireannan ’s e dualchas Lochlannach na
h-Alba a bu choireach ri sin. Uaireannan, ge-tà, bha na Gàidheil – Albannach agus Èireannach – ann mar thaibhsean trìd-shoilleir a’ gluasad thar dùthaich
dhorch gharbh Innis Tìle.
Air a’ chiad mhadainn ann an Reykjavik, gu dearbh, chuireadh nam chuimhne mar a tha sinn nar nàbaidhean do chèile. Bha mi nam shuidhe faisg air doras mòr
an taigh-òsta againn nuair a chuala mi cànan a b’ aithne dhomh. Roimhe sin, bha measgachadh de Thìlis is Beurla ann. An uair sin chuala mi i. Mo chànan
fhèin – a’ Ghàidhlig! Bhioraich mi mo chluasan. Choimhead mi air mo mhac (bha mi ann còmhla ris an teaghlach agam). “A’ Ghàidhlig, nach
e?” thuirt mi ris ann an cagair. “’S e,” fhreagair e. Chan e aisling a bh’ ann. Cha robh mi nam chadal. Choimhead mi air an fheadhainn a bha ga bruidhinn.
Bha còmhlan ann – boireannach agus grunn dheugairean – agus bha iad a’ còmhradh ann an Gàidhlig na h-Alba.
“Nach math sin,” dh’èigh mi orra, “a bhith a’ cluinntinn na Gàidhlig ann an Reykjavik!” Chuir mi iongnadh orra. ’S e a bh’ annta buidheann à Sgoil
Ghàidhlig Ghlaschu air turas a dh’Innis Tìle agus bha mi toilichte an coinneachadh. Thachair gun do choinnich sinn riutha a-rithist nuair a bha sinn air ar
cuairt tro cheann a deas an eilein. Aig ionad turasachd a-muigh air an dùthaich bha barrachd Gàidhlig ga bruidhinn na bha de Thìlis no Beurla airson, uill,
cairteal na h-uarach co-dhiù.
Nuair a bha sinn a’ còmhradh, dh’fhaighnich mi dhiubh mun turas aca. Dh’ainmich iad na Vestmannaeyjar – na h-Eileanan Westmann – far an robh iad an latha
roimhe. Bha an tidsear aca à Barraigh. An robh na h-eileanan sin coltach ri Barraigh, dh’fhaighnich mi. “Uill, chan eil buileach,” fhreagair i, “ach tha
iad gu math inntinneach.” Roghnaich sinn a dhol ann. ’S toigh leam eileanan agus, mar Albannach, tha e nàdarrach a bhith ag iarraidh falbh a-mach gu
eileanan. Air an làrna-mhàireach ’s e sin a rinn sinn. Agus abair àite.
Anns a’ chiad dol a-mach chan eil na h-eileanan coltach ri Barraigh. Chan eil iad cho brèagha ri Barraigh. Chan eil tràighean bàna ann idir. Ach tha iad
iongantach ann an iomadh dòigh. Agus ’s ann anns na h-Eileanan Westmann a thachair mi ris an dàrna taibhs Gàidhealach, mar a mhìnicheas mi
an-ath-sheachdain.
