Faire chlaidh

An cuala sibh riamh mu faire chlaidh ? Tha e a’ ciallachadh graveyard watch. Faire chlaidh. Tha sinn fhathast ann an Loch Abar far an do chruinnich Calum MacGhilleathain fiosrachadh mun fhaire chlaidh bho Iain Dòmhnallach agus laoich eile.

Bhathar a’ creidsinn gun robh an spiorad aig an duine mu dheireadh a bh’ air a thiodhlacadh ann an cladh a’ cumail faire air na mairbh gus an tigeadh dust an ath dhuine. Bhathar an dòchas nach biodh aig spiorad an duine sin a bhith a’ cumail faire ro fhada. Bhiodh strì ann uaireannan – nam biodh dithis a’ bàsachadh mun aon àm – do charaid fhèin a chur fon fhòid mus nochdadh ciste an neach eile.

Dh’inns Iain Dòmhnallach do Chalum MacGhilleathain mu thuras a bha ministear a’ gabhail cuairt air bruach Abhainn Spiothain. Bha e aig àth, agus mhothaich e do dhà chù a thàinig o dhiofar àirdean agus a choinnich ri chèile air taobh thall na h-aibhne. Thòisich na coin air sabaid. Aig a’ cheann thall bha fear dhiubh air a ghoirteachadh gu dona agus chaidh am fear eile tarsainn na h-aibhne. Gu h-obann dh’fhalbh na coin à fianais.

Seachdain an dèidh sin aig an dearbh àite bha dà bhuidhinn de dhaoine a’ dèanamh air a’ chladh. Bha dust mairbh aig gach buidhinn. Thachair iad ri chèile aig an àth. Bha argamaid eatarra a thaobh cò rachadh tarsainn na h-aibhne an toiseach. Thòisich iad air sabaid agus b’ iad an fheadhainn a bhuannaich a fhuair an cothrom a dhol ann an toiseach. Thiodhlaic iad a’ chiste aca anns a’ chladh agus cha robh faire chlaidh fhada aig an spiorad sin mus tàinig a’ bhuidheann eile leis a’ chiste acasan.

Bha faire de sheòrsa eile a’ dol anns na cladhan sin cuideachd. Dh’inns Calum MacGhilleathain mu chlach-uaighe ann an Cladh Chill Mo Naomhaig faisg air Drochaid an Aonachain. Bha toll anns a’ chloich. Toll a chaidh a dhèanamh le peilear.

Aig an àm sin bhiodh feadhainn a’ goid chorp bho chladhan mar a rinn Burke is Hare ann an Dùn Èideann. Bha fear às an sgìre na oileanach ann an Dùn Èideann, a’ dèanamh dotaireachd. Latha a bha seo thàinig corp don deuchainn-lann airson leigeil leis na h-oileanaich obair lannsa fheuchainn air. ’S e boireannach a bh’ ann agus bha fiaclan air leth math aice. Chuir na fiaclan boireannach aig an taigh ann an cuimhne an oileanaich Abraich – tè air an robh bean Dhòmhnaill ’ic Iain.

Sgrìobh an t-oileanach dhachaigh airson faighneachd an robh duine sam bith air bàs fhaighinn o chionn ghoirid. Thàinig fios gun do chaochail bean Dhòmhnaill ’ic Iain. Sgrìobh an t-oileanach air ais sa bhad, ag ràdh nach robhar a’ cumail faire air na cladhan ann an Loch Abar mar bu chòir.

Co-dhiù, oidhche a bha seo bha athair Iain Dhòmhnallaich ann an Cladh Chill Mo Naomhaig a’ cumail faire an aghaidh mèirlich nan corp. Bha gunna aige. Dh’fhàs e sgìth agus thuit e na chadal. Dhùisg e gu h-obann agus chunnaic e rudeigin. Bha e a’ smaoineachadh gur e mèirleach chorp a bh’ ann. Loisg e an gunna. Ach chan e duine a bh’ ann. ’S e clach-uaighe a bh’ ann. Agus airson deicheadan às dèidh sin bha an toll ri fhaicinn anns a’ chloich. ’S dòcha gu bheil fhathast.