Bidh sibh eòlach air an fhacal nigheadaireachd. ’S e sin rud nach gabh seachnadh. Ach san latha an-diugh, tha innealan againn a nì an
obair dhuinn.
Chan eil e air a bhith mar sin bho chionn ùine mhòr. Tha map de dh’Ìle fosgailte air mo bheulaibh an-dràsta agus, faisg air Rubha an Lagain, tha
loch beag ann. ’S e an t-ainm air an loch – Lochan na Nigheadaireachd. Feumaidh gur e sin àite dham biodh an sluagh a’ dol anns an t-seann aimsir
airson nigheadaireachd mhòr a dhèanamh.
Tha àite eile ann an ceann a deas Asainte air a bheil Lochan Nigheadh. An e sin loch eile dham biodh daoine a’ dol airson nigheadaireachd a
dhèanamh? Agus an e fìor dhroch latha a bhiodh ann nuair a rachadh na daoine ann airson am plaideachan a nighe? Uill, a rèir aon bhoireannaich a
rinn a leithid na h-òige, chan e rud dòrainneach a bh’ ann idir.
Bha mi a’ leughadh leabhar gu math tarraingeach o chionn ghoirid air a bheil Còco is Crùbagan. ’S i Flòraidh NicDhòmhnaill an t-ùghdar
agus tha an leabhar mu dheidhinn a h-àraich ann an àite iomallach ann am Beinn na Fadhla. Anns an leabhar tha Flòraidh ag innse mu latha
na nigheadaireachd nuair a bha i òg. Tha i a’ sgrìobhadh mu “latha sònraichte... latha nighe nam plangaidean aig an loch is latha mòr a’ phicnic.”
An toiseach tharraing iad na plaideachan – no plangaidean – far nan leapannan. Fhuair iad tuba sinc agus chuir iad na rudan a bha a dhìth na
bhroinn – fùdar nigheadaireachd agus siabann. Chuir iad botal ammonia ann cuideachd – airson “an sgolaidh mu dheireadh air na plangaidean. Chaidh
innse dhuinn gum fàgadh seo na plangaidean cho bog ri clòimhseach.”
Bha iad cho trang ris na seangain air an latha sin, a’ cruinneachadh stuth airson teine a thogail. Nuair a bha an teine a’ dol, chuir iad poit mhòr
dhubh eanamail air. Lìon iad a’ phoit le uisge bhon loch. Nuair a bha an t-uisge teth, chaidh a dhòrtadh don tuba.
Seo mar a tha Flòraidh a’ mìneachadh na thachair an uair sin: “Dhòirt Mamaidh bucaid no dhà de dh’uisge fuar a thug i às an loch na cheann. Lìon
i a’ phoit le tuilleadh uisge is chuir i air ais air an teine i. Thomhais Mamaidh a-mach am fùdar nigheadaireachd na bois is chaith i dhan tuba e.
Sgol is sgaoil i am fùdar le làimh gus an do leagh e san uisge. Bha an t-uisge a-nise na chop bog, geal.”
Do Fhlòraidh, bha an rud a lean air sin gu math tlachdmhor. “B’ e an ath rud plangaid a bhogadh,” tha i a’ sgrìobhadh. “Thàinig oirnne an uair sin
leum dhan tuba, duine aig gach ceann mu choinneamh a chèile... Bha sinn a’ bocadaich is a’ leumadaich is a’ stampadh. Bha sinn dìreach mar yo-yos suas is sìos sa chop
gheal. Bha sinn ann an saoghal eile leis a’ chop bhog bhlàth a’ diogladh tro na h-òrdagan againn...”
Bha Flòraidh uabhasach measail air na builgeanan. “Tha mo chridhe a’ lìonadh le toileachas,” tha i a’ sgrìobhadh, “nuair a chuimhnicheas mi air na
builgeanan àlainn.”
Às dèidh a’ ghlanaidh, bha aca ris na plaideachan a sgoladh san loch. Bha na plaideachan an uairsin air am fàsgadh agus air an cur a-mach airson
tiormachadh.
Obair chruaidh? Gun teagamh. Ach obair a chòrd gu mòr ri Flòraidh òg. Is iongantach mura chòrd e ri mòran Ghàidheal eile thar nan linntean.
