Rugadh Pàdruig Moireasdan ann an Griomasaigh ann an ochd ceud deug, ochdad ’s a naoi (1889). Air an latha mu dheireadh dhen Chèitean naoi ceud deug
’s a h-aon-deug (1911), bha e ag obair air bòrd bàta ann am Beul Feirste. Agus chunnaic e le a shùilean fhèin an soitheach mòr, an Titanic, a’ dol
air bhog. Tha mi a’ dol a leigeil le Pàdruig innse na thachair air an latha sin, an ìre mhath na fhaclan fhèin. ’S e an t-ainm air an stòiridh aige Manadh air an Titanic.
An suidheachadh air an robh sinne ag obrachadh air a’ bhàta: nuair a bha sinn ga nighe sìos sa mhadainn, bha sinn an uair sin a’ gabhail biadh sinn
fhìn ’s bha an còrr dhen latha againn gu ceithir uairean feasgar. Dh’fhaodamaid a dhol a chadal no dhol gu tìr....
Ach an latha seo – latha leainseadh na Titanic – cha deach duine a leabaidh no gu tìr. Bha sluagh a’ bhail’ uileag a’ tionndadh sìos gu bruaich na
h-aibhneadh. B’ e sin an taobh air an robh sinn dhen abhainn cuideachd: ’s ann air an taobh mu ar coinneamh a bha an gàrradh-iarainn far an deach
is’ a thogail agus ’s ann às a bhiodh i a’ slaighdeadh a-mach dhan tè a bha gu bhith na màthair dhi – an cuan mòr.
Bha iad cho tiugh mu choinneamh a’ ghàrraidh ’s a’ bhàta, sìos taobh na h-aibhneadh. Bha sinne shìos ann a shiud cuideachd... a dhà no trì an siud
’s a dhà no trì an àit’ eile. Bhathar a’ feitheamh gun fhacal airson greis mhath de dh’ùine, a’ cluinnteil glagadaich taobh eile na h-aibhneadh
agus a’ faicinn gluasadan sluaigh agus mòran de shluagh air gach taobh dhen ghàrradh a bharrachd air na bha staigh ann...
Agus chuala sinn an seo ann am Beurla “There she goes! There she goes!” Bha dìreach a’ chiad ghluasad aice, a’ dol gu na seirbheis airson
’n do rinneadh i.
Bha dà bhodach bheag Èireannach, fear aca cha mhòr nach robh e a’ suathadh na mo ghualainn dheas. Bha companach an tacsa ris-san air an taobh a
deas dheth, pìob ghoirid chrèadhach am beul gach fir aca ’s currac dà-bhil’ orr’. Chan eil cuimhn’ a’m dè ’n seòrsa clò ach ’s e clò a bha sna
seacaidean a bh’ orra, ge b’ e dè bha sna briogaisean.
Dh’fhalbh am bàta sin cho sèimh ’s cho brèagha ri dad a b’ urrainn dhòmhsa no dhan sgiobadh againn fhaicinn. Chaidh i dhan mhuir. Chuir na cuideaman stad, chuir iad stad oirre nuair a bha i air flod. Ach thionndaidh am bodach beag a b’ fhaisge dhòmhsa ri chompanach ’s thug e a phìob às
a bheul. Thuirt e mar seo:
“Mark my word, Pat,” ars’ esan, “she’ll be an unlucky ship.”
’S bha i sin, an Titanic, ’s b’ e siud an latha a chaidh a leainseadh. Bha sinn’ a’ bruidhinn ùineachan is ùineachan nuair a thill sinn air ais
dhan bhàt’ againn fhìn. B’ e siud an còmhradh againn airson làithean: gu dè chunnaic am bodach. Saoil an robh ciall aige no toinisg aig an rud a
thuirt e ri chompanach,
“Mark my word, Pat, she’ll be an unlucky ship.”
’S ann mì-shealbhach a bha i.
Ma tha ùidh agaibh anns na stòiridhean aig Pàdruig Moireasdan, chuir Comann Coimhearsnachd Ghriomasaigh cruinneachadh tarraingeach dhiubh ann an
clò a-rithist o chionn ghoirid. ’S e an t-ainm air an leabhar Thugam agus Bhuam. Agus sin e bhuams’ an-dràsta.
