Bidh sibh eòlach air cuid de na samhlaidhean as cumanta ann an Gàidhlig. Rudan mar cho reamhar ri ròn. Uill, seo fear agaibh: Cho cearbach ris a’ chuileig a chaidh ann am bainne Iain Mhic Fhearchair. Tha cearbach an seo a’ ciallachadh “clumsy”. Cho cearbach ris
a’ chuileig a chaidh ann am bainne Iain Mhic Fhearchair.
Seo mar a dh’èirich an samhladh seo. B’ e Iain Mac Fhearchair bàrd ainmeil Uibhisteach. ’S e John MacCodrum a thathar a’ gabhail air ann am
Beurla. Là a bha seo bha e ann an taigh cuideigin eile. ’S e an cleachdadh a bh’ ann bainne a thoirt do neach-tadhail mar deoch. Agus fhuair Iain deoch
bainne. Ach cha d’ fhuair e mòran. Cha d’ fhuair e uiread ’s a bha e an dùil. Agus, mar a tha fhios agaibh, faodaidh teanga bàird a bhith gu math
sgaiteach.
Laigh cuileag anns a’ bhainne. Agus thuirt Iain, “Tubaist ort, a chreutair leibidich, a’ dol gad bhàthadh far am faodadh tu grunnachadh!” Leughaidh mi sin
a-rithist. “Tubaist ort, a chreutair leibidich, a’ dol gad bhàthadh far am faodadh tu grunnachadh.” Chan eil fhios agam dè thuirt bean an taighe ris!
Chan eil fhios agam nas mò cuin’ a sguir na Gàidheil bho bhith a’ tabhann bainne do shrainnsearan a nochdadh air an stairsnich. An-diugh ’s e tì no
cofaidh, a bhiodh iad a’ tabhann. Ach o chionn leth-cheud bliadhna bha an seann chleachdadh na chleachdadh fhathast.
Bha mi aig tiodhlacadh an là eile do sheann bhana-charaid dhomh. ’S e là duilich a bh’ ann, ach bha bràthair is peathraichean na tè a chaochail – aig aois
mhòir – airson a bhith a’ cuimhneachadh air rudan matha na beatha, seach a bhith ro bhrònach. Thàinig an còmhradh gu làithean samhraidh air taobh an iar an
Gàidhealtachd còrr is leth-cheud bliadhna air ais.
Thòisich bràthair na tè a chaochail air bruidhinn air turas a bh’ aige – e fhèin is a bhean – don Eilean Sgitheanach. ’S e an samhradh a bh’ ann agus bha i
tioram is grianach airson beagan làithean. Bha iad a’ campachadh. Ach thàinig an t-uisge. Agus aig deireadh là garbh coiseachd sa mhonadh, agus iad bog
fliuch, chaidh mo charaid is a bhean gu doras taigh-òsta mòr.
“Am faod sinn fuireach an seo airson na h-oidhche?” dh’fhaighnich iad. Thug an t-òstair sùil gheur neo-chathrannach orra. Bha iad fliuch is salach, is cha
robh co-fhulangas sam bith aige dhaibh. “Chan fhaod,” thuirt e. Ged a bha beul na h-oidhche a’ dlùthachadh, b’ fheudar dhaibh falbh sìos an rathad.
Bha iad air an rathad, faisg air Stafainn, nuair a chunnaic croitear iad. “Cà’il sibh a’ dol?” dh’fhaighnich e. Nuair a chuala e an sgeul aca, thuirt e
riutha, “Feumaidh sibh tighinn a dh’fhuireach anns an t-sabhal againn.” Ach nuair a ràinig iad an taigh bha bean a’ chroiteir air a nàrachadh. Chaidh i
a-mach sa bhad agus thuirt i ri mo charaid is a bhean, “Cha bhi sibh a’ cadal anns an t-sabhal. Thigibh a-steach agus gheibh sibh leabaidh cheart.” Ghluais
iad a’ chlann aca timcheall airson seòmar a thoirt don dithis choigreach. B’ e sin aoigheachd na Gàidhealtachd.
Agus am bainne. Bha cuimhne mhath aig mo charaid fhathast air a’ bhainne a fhuair iad airson òl. Agus air an làrna-mhàireach mar a fhuair iad deoch bainne
ann an dà thaigh eile anns an Eilean Sgitheanach. Cha tuirt e càil mu chuileag chearbach, ge-tà. ’S dòcha nach robh tè ann. No ’s dòcha gun deach a
bàthadh!
