Dh’fhàg sinn Naochadair Chlach na Cùdainn an t-seachdain sa chaidh, agus e ag innse dhuinn mun t-seann drochaid thar Abhainn Nis. An t-seachdain seo, tha
mi airson naidheachd eile aige innse dhuibh. Tha i mu dheidhinn fear a bha iomraiteach o shean ann an Inbhir Nis – an Siorra’ Dubh. Aig an àm ud bha
cumhachd aig siorraman binn bàis a thoirt air eucoireach, agus cha robh an Siorra’ Dubh leisg ann a bhith a’ dèanamh sin. Ach chaidh a’ chùis a dhèanamh
air turas le eucoireach, agus seo mar a thachair e.
Bha fear ann, Somhairle Camshron, a bhiodh ri creach. Air an oidhche, nuair nach biodh ann mar sholas ach “lòchran nam bochd”, bhiodh an Camshronach
a-muigh a’ goid sprèidh. Airson ùine mhòr cha tàinig e fo smachd an lagha. Ach, mu dheireadh, thàinig, agus thug an Siorra’ Dubh binn bàis air.
An oidhche mus robh e gu bhith air a chur gu bàs, chaidh aig a’ Chamshronach air faighinn a-mach às a’ phrìosan ann an Inbhir Nis. Rinn e air a’ mhonadh gu
tuath air Loch Nis.
Bhiodh Somhairle a’ falbh bho àite gu àite fad an t-siubhail gus nach fhaigheadh duine greim air, ach bhiodh e a’ tilleadh a-rithist is a-rithist do dh’aon
àite faisg air ceann a tuath Loch Nis. B’ e sin uamh faisg air talamh cas creagach, ris an canar a’ Chreag Dhearg, os cionn bruach an locha. Bha deagh
adhbhar aige a bhith ann a sin, oir chitheadh e duine sam bith a bh’ air an rathad eadar Inbhir Nis agus Druim na Drochaid.
Là bha seo, cò chunnaic e air an rathad fodha, ach an nàmhaid a bu mhò a bh’ aige – an Siorra’ Dubh. Bha an siorram air muin eich, ach bha e a’ siubhal na
aonar. Dh’fhan Somhairle am falach gus an robh an siorram ri thaobh, is leum e a-mach air. Na dhàrna làimh bha gunna, a bha ag amas air broilleach an
t-siorraim. Na làimh eile, bha amhaich an fhir-lagha.
Seo an còmhradh mar a tha Iain MacIlleathain ga aithris. Uill, feumaidh nach e còmhradh a bh’ ann, oir cha bhiodh comas aig an t-siorram dad a ràdh, agus
cròg an eucoirich a’ greimeachadh amhaich! Seo na thuirt an Camshronach ris: “A Shiorra’ Dhuibh, tha thu agam a-nise fo mo chumhachd. Thathar an tòir orm
mar bhiast na talmhainn; ma dh’fheuchas mi ri coinneachadh ris an teaghlach agam, bidh mi ann an cunnart gun loisg duine sam bith a thogras orm. Cha b’
urrainn dhomh a bhith na bu mhiosa dheth agus a-nise, mura bòidich thu gu sòlaimte a’ bhinn a th’ orm a chur an dàrna taobh, agus gun innis thu gu poblach
gur e duine saor a th’ annam aig crois Inbhir Nis Dihaoine sa tighinn, loisgidh mi ort sa bhad.”
Bha an siorram cruaidh ach cha robh e gòrach. Dh’aontaich e ri iarrtas an eucoirich. Agus Dihaoine, mu choinneimh bàillidhean a’ bhaile agus mòran eile,
oir ’s e là margaidh a bh’ ann, thuirt an Siorra’ Dubh gu poblach gu robh Somhairle Camshron saor is nach robh binn bàis air tuilleadh.
’S dòcha, ged is e “an Siorra’ Dubh” a chanadh iad ris, gu robh taobh dubh is taobh geal aige, mar a bh’ aig bàta Mhic Iain Gheàrr – agus mar a bh’ aig
Somhairle Camshron. Oir bho sin a-mach cha do bhris an Camshronach lagh sam bith. Dh’fhuirich e gu sìtheil is gu h-onarach faisg air Inbhir Nis gus an
tàinig a shaoghal gu crìch.
