Bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh mun bhàrd Uibhisteach, Iain MacCodrum, no Iain MacFhearchair, a bha fìor mhath air cluich le cainnt. Tha e
coltach gu robh e air turas turas, ma dh’fhaodas mi sin a ràdh, agus chaidh an soitheach air an robh e – ’s e ràmhach a bh’ ann – a-steach a Thobar Mhoire
ann am Muile.
Thàinig sluagh mòr don chladach airson faighinn a-mach cò às a bha iad air tighinn. “Cò às a thug sibh an t-iomradh?” dh’fhaighnich fear aca. “Às ar
gàirdeanan,” fhreagair MacFhearchair sa bhad.
Mar a shaoileadh sibh, cha robh an sluagh riaraichte le freagairt mar sin. Dh’fhaighnich cuideigin eile, “an ann bho thuath a thàinig sibh?” Agus gun dàil
fhreagair am bàrd, “pàirt bho thuath agus pàirt bho thighearnan.” Tha mi cinnteach gur e fear gu math draghail a bh’ ann aig àmannan!
Bhiodh e a’ cluich le fuaimean cuideachd agus bidh sibh mothachail gu bheil na fuaimean “aoi” agus “ui” faisg air a chèile. Feumaidh neach-ionnsachaidh a
bhith faiceallach gun can e “aoighean”, a’ ciallachadh “guests”, gu ceart is nach bi neach eile a’ smaoineachadh gu bheil e ag ràdh “uighean” a
tha a’ ciallachadh “eggs”.
Dh’innis mi dhuibh an t-seachdain sa chaidh gu robh e beò aig an aon àm ri Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair, bàrd cho ainmeil ’s a bh’ againn ann an
saoghal na Gàidhlig. Chuala Mac Mhaighstir Alasdair mu dheidhinn agus chaidh e a chèilidh air.
Dhlùthaich e ris an taigh aige agus bha duine taobh a-muigh an dorais. ’S e MacFhearchair, no MacCodrum, a bh’ ann, ach cha do dh’aithnich Mac Mhaighstir
Alasdair e, oir cha robh e air fhaicinn roimhe. “An aithne dhut Iain MacCodrum?” dh’fhaighnich e. “’S aithne gu ro mhath,” fhreagair am fear aig an doras.
“A bheil fios agad a bheil e a-staigh?” dh’fhaighnich Mac Mhaighstir Alasdair. “Ma tà,” fhreagair am fear eile, “bha e a-staigh nuair a bha mise, ’s cha do
rinn mi ach tighinn a-mach.” Cha do thuig Mac Mhaighstir Alasdair fhathast gu robh e a’ bruidhinn ris a’ bhàrd fhèin.
“Caithidh mi an oidhche nochd mar ris, mas àbhaist aoighean a bhith aige,” thuirt e. “Tha mi a’ creidsinn,” fhreagair Iain, “nach bi e falamh dhiubh sin
cuideachd mu bhios na cearcan a’ breith.”
Gu mì-fhortanach, chan eil an aithris air a’ chòmhradh ag innse dhuinn gu dè thachair nuair a fhuair Mac Mhaighstir Alasdair a-mach gum b’ e am fear eile
Iain MacCodrum. Saoilidh mi gum biodh e gu math toilichte co-dhiù ùine a chur seachad còmhla ri fear a bha cho sgileil le cainnt.
Is tha sin gam thoirt gu naidheachd eile mu dhuine ann an Cinn Tìre aig an robh sgil de a leithid cuideachd. ’S e breabadair a bh’ ann, bha e bochd agus
bha teaghlach mòr aige. Turas a bha seo, bha clàrsairean is bàird Eireannach air an rathad dhachaigh a dh’Eirinn as dèidh dhaibh tadhal air uaislean na
sgìre. Ach dh’fhàg fear de na bàird a chochall air a chùlaibh – b’ e sin an rud a chuireadh e air mar chomharra gu robh e na bhàrd.
Agus fhuair am breabadair greim air. Shaoileadh e gun dèanadh e airgead na b’ fheàrr mar bhàrd na dhèanadh e mar bhreabadair, agus dh’fhalbh e leis a’
chochall air. Ràinig e taigh mòr ach chunnaic am bàrd Eireannach e, oir bha e air tilleadh a choimhead airson a chochaill. Thug e dùbhlan don bhreabadair.
“Am bàrd thu?”
Agus fhreagair am breabadair, “cha b’ àrd no ìosal mi, a dhuine.” Cò chanadh nach robh e airidh air a’ chochall?!
