Tha na faclairean ag innse dhuinn gur e ‘Craoibh’ a’ Ghàidhlig a th’ air Crieff. Mura h-eil sibh eòlach air, ʼs e baile snog a th’ ann, ann an Siorrachd Pheairt. ʼS ann on Ghàidhlig a thàinig ainm a’ bhaile. Is toigh leam e oir tha mi gu math measail air craobhan!
Ciamar a chanas sinn, ma-thà, ‘in Crieff’ agus ‘of Crieff’? Uill, airson ‘in Crieff’, canaidh sinn ‘ann an Craoibh’ no dìreach ‘an Craoibh’. Tha fios agam air sin oir tha e a’ nochdadh ann am bàrdachd Ghàidhlig anns an ochdamh linn deug. Bha i air a sgrìobhadh le fear a bha thall ʼs a chunnaic. Agus bhuineadh am fear sin do sgìre cho fad air falbh bho Chraoibh ʼs as urrainn a bhith air tìr-mòr na h-Alba.
B’ e am bàrd Rob Donn, bàrd Gàidhlig cho ainmeil ʼs a bh’ againn ann an Alba anns an ochdamh linn deug. Bhuineadh e do Dhùthaich MhicAoidh ann an ceann an iar-thuath na Gàidhealtachd. Aig an àm sin, bha an sgìre sin cho Gàidhealach ri àite sam bith ann an Alba. Ciamar a bha Rob eòlach air Craoibh? Uill, am measg eile, ʼs e dròbhair a bh’ ann. Bhiodh e a’ falbh le crodh gu ruige Craoibh, far an robh fèill-reic gu math mòr a h-uile bliadhna.
Sgrìobh Rob ‘ʼn Craoibh’ airson ‘in Crieff’ agus ‘Chraoibh’ airson ‘of Crieff’. Nuair a bha e ann an Craoibh, bhiodh a smuaintean a’ dol air ais don dùthaich aige fhèin. Bha gràdh mòr aige air na frìthean ann an Dùthaich MhicAoidh. Seo agaibh earrann de dhàn a sgrìobh e:
ʼS toigh leam càradh na frìthe, Ged a tha mi ʼn Craoibh air bhòrd lom, Eadar badaidh nan caorach, Agus aonach nan tom ...
Tha mi airson a dhol troimhe seo leibh. ʼS toigh leam càradh na frìthe: I like the condition or environment of the deer-forest. Ged a tha mi ʼn Craoibh air bhòrd lom: although I am in Crieff on a bare board (b’ e sin a leabaidh). Eadar badaidh nan caorach agus aonach nan tom: between the sheep thickets and the hillocky upland.
Agus seo agaibh earrann eile car air an aon chuspair: Ged as socrach mo leabaidh, Chan e ʼn cadal bh’ air m’ ùidh, ʼS tric mo smuaintean a’ gluasad, Don taobh tuath leis a’ ghaoith; ʼS mòr a b’ annsa bhith mar riut, Ann an gleannan nan laogh, Na bhith cunntadh nan Sàileach, Ann am pàirceachan Chraoibh.
Ged as socrach mo leabaidh: although my bed is comfortable; Chan e ʼn cadal bh’ air m’ ùidh: I had no interest in sleep; ʼS tric mo smuaintean a’ gluasad don taobh tuath leis a’ ghaoith: often my thoughts go with the wind to the North; ʼS mòr a b’ annsa bhith mar riut: I would love to be with you. Ann an gleannan nan laogh: in the wee glen of the calves. Na bhith cunntadh nan Sàileach ann am pàirceachan Chraoibh: than to be counting the Sàilich in the parks [or grazing fields] of Crieff.
Fhad ʼs as aithne dhomh, tha ‘Sàilich’ a’ ciallachadh crodh a bh’ air an togail ann an sgìre air robh, uaireigin, Ceann-sàile no ann am Beurla, Kintail. Sin far a bheil ‘Caolas Thunga’ an-diugh. Fada, gu dearbh, bho Chraoibh.
