An robh sibh riamh anns an t-seann taigh-seinnse ann an Duras, air cladach Loch Nis? Tha e gu math eachdraidheil.
Aig aon àm, bhiodh tòrr dhaoine a’ dol an rathad sin. Bha gu leòr a’
siubhal air Loch Nis airson faighinn gu deas, agus bha an rathad airm eadar
na gearasdain ann an Cille Chuimein agus Inbhir Nis a’ dol tro Dhuras.
Ri linn nan Seumasach, bha gu leòr anns an sgìre a bha air taobh a’
Phrionnsa Òig. An dèidh Blàr Chùil Lodair, bha cùisean doirbh don
fheadhainn a bha a’ ruith an taigh-seinnse ann an Duras. Cha robh mòran de
mhuinntir an àite a’ dol ann, oir dh’fhaodadh gun tigeadh saighdearan
dearga a-steach, agus bhiodh mì-rian ann an uair sin.
Tha an sgeulaiche, Stiùbhart McHardy, ag innse stòiridh mu dheidhinn
Taigh-seinnse Dhurais an dèidh Blàr Chùil Lodair, anns an leabhar aige Tales of Loch Ness. Bha an t-àite air a ruith le dithis
bhoireannach – Hannah Fhriseal, a bha ciorramach, agus a nighean Sìne, a
bha bòidheach agus beothail.
Latha a bha seo, bha buidheann de dh’oifigearan òga a’ siubhal eadar Inbhir
Nis agus Cille Chuimein. Stad iad aig an taigh-seinnse. Dh’òl iad barrachd
deoch làidir na bu chòir, agus bha iad air mhisg. Bha fear
dhiubh air nòisean a ghabhail do Shìne, agus bha e a’ cur a làmhan oirre
mar nach bu chòir.
Mu dheireadh thall, chuir e a ghàirdeanan timcheall a’ bhoireannaich agus
thog e i. Bha e a’ dèanamh air an doras mhòr leatha, le droch rùn. Chunnaic
Hannah na bha a’ dol, agus ruith i a-mach às a’ chidsin. Reub i a h-ìnean
sìos aodann an t-saighdeir, ag adhbharachadh sruthadh-fala. Leig an
saighdear a ghreim air Sìne agus ruith ise a-mach air an doras. Bha an
saighdear feargach, agus chuir e a dhà làimh timcheall sgòrnan Hannah, ga
tachdadh.
Rinn Sìne air a’ mhonadh na deann. Bha fios aice far an robh àite
iomallach, dìomhair anns an robh seann saighdearan Seumasach fhathast am
falach. Bha ise saor, ach cha robh a màthair. Mharbh an saighdear dearg an
seann bhoireannach. An uair sin, rinn e fhèin agus a chompanaich sgrios
do-labhairt air an taigh-seinnse.
An dèidh sin, dh’fhalbh iad air muin-eich gu ruige Cille Chuimein. Nuair a
thill Sìne don taigh-seinnse, lorg i corp a màthar. Bha fearg air muinntir
an àite agus bha feadhainn dhiubh airson a dhol an dèidh nan saighdearan
mus ruigeadh iad Cille Chuimein. Ach thuirt fear dhiubh, Frisealach air an
robh ‘Iain Bàn’ mar ainm, gum bu chòir dhaibh gabhail air an socair agus
plana ceart a chur air dòigh.
Bha fios aig Iain nach fhaigheadh iad ceartas le bhith a’ dol tro phròiseas
laghail. Chuir e plana eile air dòigh a bhiodh stèidhichte air foill.
Chaidh e fhèin, companach agus Sìne uile air muin-eich gu ruige Cille
Chuimein. Bha each eile aca, le corp Hannah air. Bha iad uile sgeadaichte
ann an aodach dubh.
Nuair a chuir freiceadain stad orra aig Gearasdan Cille Chuimein, thuirt
Iain Bàn gum b’ esan an t-uachdaran, Alasdair Friseal à Druim Aithisidh.
Bha Alasdair taiceil don riaghaltas, agus bha e na cho-ogha do dh’Iain. Bha
fios aig Iain gun robh Alasdair air falbh bhon dachaigh, agus bha e
cinnteach nach biodh na freiceadain eòlach air. Dè am plana a bh’ aig Iain
Bàn? Chì sinn an-ath-sheachdain.
