Bidh fios agaibh gu bheil fear anns an Taigh Gheal ann am Washington DC
an-dràsta aig a bheil sinnsireachd Albannach. Ach seo ceist dhuibh. Cò a’
chiad cheann-suidhe Ameireaganach a thàinig a dh’Alba? Uill, cha robh e na
cheann-suidhe aig an àm. Bha e dìreach air a dhreuchd a leigeil seachad an
dèidh ochd bliadhna anns an Taigh Gheal.
A bheil am fuasgladh agaibh? Ulysses S Grant. Ceann-suidhe nan Stàitean
Aonaichte eadar ochd ceud deug, seasgad ʼs a naoi (1869) agus seachdad ʼs a
seachd (1877). Bha e air a bhith ainmeil mar shaighdear. Bha e os cionn Arm
an Aonaidh anns a’ Chogadh Chatharra nuair a bha Abraham Lincoln na
cheann-suidhe. Bha Lincoln air cuireadh a thoirt don Ghranndach agus a
bhean Julia a dhol don taigh-chluiche còmhla riutha an oidhche a chaidh an
ceann-suidhe a mhurt. Bha an Granndach fortanach gun do leig e an cothrom
seachad oir bha e a’ dol a Philadelphia.
Goirid an dèidh don dàrna teirm aige mar cheann-suidhe thighinn gu ceann,
dh’fhalbh Grannd, a bhean agus am mac, a bha naoi bliadhn’ deug a dh’aois,
air turas air feadh an t-saoghail. Bha iad air falbh
airson dà bhliadhna gu leth agus choinnich iad ri daoine cliùiteach,
leithid na Banrigh Bhictoria, a’ Phàp agus Tsar na Ruis.
Ràinig iad Alba air an latha mu dheireadh dhen Lùnastal agus fhuair iad
fàilte mhòr oir bha sinnsireachd Albannach aig a’ Ghranndach air gach taobh
de a theaghlach. Chaidh iad a Chaisteal Dhùn Èideann agus cuideachd a
dh’Abbotsford anns na Crìochan – an t-seann dachaigh aig
an sgrìobhadair ainmeil, Sir Bhaltair Scott. Bha Grannd uabhasach dèidheil
air na leabhraichean aig Scott. Chaidh e cuideachd a dh’Inbhir Àir oir bha
e measail mar an ceudna air sgrìobhadh Raibeirt Bhurns.
Ràinig iad Inbhir Nis air an ochdamh latha dhen t-Sultain, agus bha
coinneamh phoblach ann an Talla a’ Chiùil air Sràid an Aonaidh far an do
bhuilich a’ Chomhairle Saorsa a’ Bhaile air. B’ esan a’ chiad Ameireaganach
riamh air an deach an t-urram sin a bhuileachadh. Ach an robh an Granndach
fhèin toilichte mu dheidhinn? Tha e doirbh a ràdh. A rèir choltais, bha e
a’ fàs sgìth de bhith a’ coinneachadh ri srainnsearan agus a’ breith air an
làmhan, agus thuirt e sin turas no dhà.
Chaidh e a thadhal air a’ Mhorair Chat ann an Dùn Robain ach dhiùlt e
cothrom a dhol a shealg an sin. Eucoltach ri gu leòr de chinn-suidhe
Ameireaganach, cha robh e na shealgair.
Bha ùidh aig a’ Ghranndach ann an teicneòlas. Mar sin, bha e inntinneach
dha a bhith a’ faicinn nan crann-smùide aig a’ Mhorair Chat a bha an
t-uachdaran an dòchas a leigeadh leis mòintich Chataibh a leasachadh airson
àiteachas. Aig a’ cheann thall cha robh iad soirbheachail.
Agus chaidh e a Dhùn Dè airson an drochaid as fhaide anns an t-saoghal
fhaicinn – an tè thar Linne Thatha nach robh buileach deiseil aig an àm. Dà
bhliadhna an dèidh sin, bhiodh an drochaid a’ tuiteam ann an stoirm, ag
adhbharachadh bàs seachdad ʼs a còig duine.
Agus ciamar a chòrd Alba ris? Chan eil mi cinnteach. Gu mì-fhortanach, cha
d’ fhuair e cothrom a dhol a Bhaile nan Granndach. Agus co-dhiù, a rèir
choltais, ʼs e Iapan a b’ fheàrr a chòrd ris am measg dhùthchannan an
t-saoghail.
