Bha mi ag innse dhuibh, an t-seachdain sa chaidh, mun Argyll Voiturette, carbad-ola a chaidh a dhèanamh ann an Glaschu
aig toiseach an fhicheadamh linn. Anns a’ bhliadhna naoi ceud deug (1900),
chaidh mu cheud carbad a dhèanamh is a reic.
Chaidh an t-einnsean am meud gu luath. Ann an naoi ceud deug ʼs a h-aon
(1901), bha cumhachd còig horsepower ann. Taobh a-staigh trì
bliadhna, bha deich horsepower ann. Leig iad seachad an t-ainm voiturette, agus ghabh iad Argyll Light Cars air na
carbadan aca.
Aig an àm sin, bha a’ chompanaidh a’ dol gu math. Thuirt iad gun robh iad
a’ togail barrachd chàraichean na companaidh sam bith eile ann am Breatainn
– suas ri trithead carbad gach seachdain. Chaidh àrd-oifigear na
companaidh, Ailig Govan, a choimhead air factaraidhean agus dòighean-obrach
air tìr-mòr na Roinn Eòrpa agus anns na Stàitean Aonaichte.
An dèidh sin, chuir Govan air adhart plana airson factaraidh mhòr ùr ann an
Alexandria faisg air Bail’ Eilidh. Cha robh e airson mòr-dhèanamh, no mass production, a thoirt a-steach. Ach bha e airson pàirtean de
na càraichean a dhèanamh ann am pailteas air innealan sònraichte airson
cosgaisean a lughdachadh.
Chaidh ainm na companaidh atharrachadh gu Argyll Motor Works, agus
chaidh factaraidh ùr spaideil a thogail ann an Alexandria. Bha mìle is sia
ceud duine ag obair ann. Ma tha sibh a’ fuireach taobh Abhainn Chluaidh no
sgìre ceann a deas Loch Laomainn, ʼs dòcha gun robh sibh ann. Tha an
togalach a-nise na ionad-bhùthan spaideil air a bheil Lomond Galleries. Chan eil e a’ coimhead coltach ri factaraidh!
Bha Ailig Govan airson ʼs gum biodh suidheachadh obrach reusanta is
cofhurtail aig a luchd-obrach. Bha eadhon goireasan spòrs ann dhaibh. Agus
an toiseach, chaidh cùisean gu math. Bha an Argyll Motor Works a’
togail suas ri seasgad carbad gach seachdain. Agus, a rèir choltais, bha
fear òg à Bail’ Eilidh, a bha gu bhith a’ fàs cliùmhor, ag obair dhaibh mun
àm sin. B’ esan John Logie Baird – am fear a chruthaich telebhisean.
Ged a bha a’ chompanaidh a’ dol gu math, bha droch naidheachd air thoiseach
orra. Anns a’ Chèitean naoi ceud deug ʼs a seachd (1907), thug Ailig Govan
feadhainn eile a-mach gu lòn ann an Glaschu. Dh’fhàs e tinn, agus beagan
làithean an dèidh sin, chaochail e air sgàth fuil-dhòrtadh na eanchainn.
Chaidh cùisean bhuaithe
airson na companaidh an uair sin. Chaidh a cur às a chèile ann an naoi ceud
deug ʼs a h-ochd (1908). Ach cha robh an gnothach seachad. Chaidh
companaidh ùr Argyll Earranta a chruthachadh ann an naoi ceud deug
ʼs a deich (1910), agus thòisich iad air carbadan a thogail a-rithist. Ach
cha robh a’ chompanaidh air a ruith cho math ʼs a bu chòir, agus bha
farpais mhòr ann sa mhargaidh.
Mu dheireadh, anns an Ògmhios naoi ceud deug is ceithir-deug (1914), chaidh Argyll Earranta à bith. Tha cuid de luchd-eachdraidh dhen bheachd,
nan robh iad air cumail a’ dol airson dà mhìos eile, gun robh iad air cùmhnantan mòra fhaighinn. Carson? Uill,
thòisich a’ Chiad Chogadh an uair sin, agus bha iarrtas mòr ann airson
charbadan-ola de gach seòrsa thairis air na ceithir bliadhna an dèidh sin.
An àite carbadan a thogail, chaidh an fhactaraidh ann an Alexandria a
cheannach leis a’ Chabhlach Rìoghail airson toirpìodothan a dhèanamh.
