FaclairDictionary EnglishGàidhlig

924: Coire Bhreacain (3)

Litir do Luchd-ionnsachaidh - Eadar-mheadhanach Adhartach (B2)
Letter to Learners - Upper Intermediate (B2)

Litir sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is mìneachadh. A weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and explanation.

Tha an litir ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Coire Bhreacain (3)

Gaelic Gàidhlig

Bha mi ag innse dhuibh mar a bha tubaist aig an sgrìobhadair ainmeil, George Orwell, ann an Coire Bhreacain ann an naoi ceud deug, ceathrad ʼs a seachd (1947). Ach bha cuairt-shruth Choire Bhreacain ainmeil fad nan ceudan roimhe sin. A bheil fios agaibh mar a fhuair an t-àite ainm? Uill, seo an stòiridh.

O chionn fhad an t-saoghail , ʼs e Coire na Caillich a bh’ air. Bha ban-dia a’ gheamhraidh – a’ Chailleach – air coire a chruthachadh sa mhuir far am biodh i a’ nighe a h-aodaich.

Thathar ag ràdh gun d’ fhuair e ainm ùr – Coire Bhreacain – bho phrionnsa Lochlannach air an robh Breacan mar ainm. Ghabh Breacan gaol air nighean aig Tighearna nan Eilean agus dh’iarr e air a h-athair cead a thoirt dha a pòsadh. Gu mì-fhortanach dha, bha planaichean eile aig a h-athair air a son. Ge-tà, cha robh e airson dragh a chur air Rìgh Lochlainn, oir bha an Rìgh gu math cumhachdach. Mar sin, mhìnich e don phrionnsa gu feumadh e dearbhadh gun robh e airidh air a pòsadh. Anns na h-eileanan, thuirt e, dh’fheumadh duine, a bha ag iarraidh nighean a phòsadh, a dhearbhadh gun robh e na sheòladair comasach.

‘Tha sin taghta,’ thuirt am Prionnsa, ‘Dè dh’fheumas mi a dhèanamh?

‘Uill,’ fhreagair Tighearna nan Eilean, ‘feumaidh tu do bhirlinn a chumail air acair ann an Coire na Caillich airson trì latha is trì oidhcheannan. Dh’aontaich Breacan ris an deuchainn agus chaidh e dhachaigh a Lochlann airson a bhirlinn a chur air dòigh.

Fhad ʼs a bha e aig an taigh, dh’iarr e comhairle bho sheann chomhairlich aig athair. Thug iad comhairle dha mar a leanas. Dh’fheumadh e trì ròpan a thoirt leis. Bhiodh a’ chiad ròp air a dhèanamh de chlòimh à caoraich nach robh barrachd is bliadhna a dh’aois. Bhiodh an dàrna ròp de chainb a bha a’ fàs ann an cladh. Bhiodh an treas ròp de dh’fhalt à cinn òighean – agus dh’fheumadh an cuid òigheachd gu lèir a bhith gun cheist no teagamh.

Sheòl Breacan chun a’ chuairt-shruth. Chuir e a bhirlinn air acair ann, ceangailte ris na trì ròpan. An dèidh latha is oidhche, bhris a’ chiad ròp – am fear a chaidh a dhèanamh de chlòimh chaorach. Air an dàrna latha, bhris an dàrna ròp – am fear a bh’ air a dhèanamh de chainb. Bha Breacan an dòchas gun seasadh an treas ròp ris an t-sruth. Ach, air an treas latha, bhris e. Bha sin a chionn ʼs gun robh tè de na h-òighean air a bhith breugach mu a h-òigheachd.

Chaidh an soitheach, agus Breacan leis, a shlugadh leis a’ chuairt-shruth. Cha tàinig a-mach às an tubaist ach an cù aig Breacan – an cù glas. Shnàmh esan timcheall gus an do lorg e corp a mhaighstir. Shlaod e an corp gu tìr agus dh’fhàg e e ann an uamh air a bheil Uamh Bhreacain.

Thill an cù chun na mara. Bha e a’ coimhead airson cuirp aig daoine eile a bh’ air bòrd an t-soithich. Chaidh a sguabadh leis an t-sruth agus chaidh a bhàthadh ann an cuairt-shruth eile eadar Sgarba agus Lunga. Chun an latha an-diugh, canar Bealach a’ Choin Ghlais ris a’ chaolas sin. Agus sin mar a fhuair Coire Bhreacain ainm – co-dhiù, a rèir beul-aithris. Beannachd leibh.

Faclan na Litreach: Coire Bhreacain: Corryvreckan; prionnsa Lochlannach:Scandinavian prince; taghta: fine, okay; breugach: lying, untruthful; shnàmh: swam.

Abairtean na Litreach: Bha ban-dia a’ gheamhraidh – a’ Chailleach – air coire a chruthachadh sa mhuir far am biodh i a’ nighe a h-aodaich: the goddess of winter – the Cailleach – had created a cauldron in the sea where she would clean her clothes ; ghabh Breacan gaol air nighean aig Tighearna nan Eilean: Breacan fell in love with a daughter of the Lord of the Isles; dh’iarr e air a h-athair cead a thoirt dha a pòsadh: he asked her father for his permission to marry her; gu feumadh e dearbhadh gun robh e airidh air: that he would have to demonstrate that he was worthy of; gun robh e na sheòladair comasach: that he was a capable sailor; feumaidh tu do bhirlinn a chumail air acair: you must keep your birlinn at anchor; bhiodh a’ chiad ròp air a dhèanamh de chlòimh à caoraich nach robh barrachd is bliadhna a dh’aois: the first rope would be made of wool from sheep that were no older than one year ; cainb a bha a’ fàs ann an cladh:hemp that was growing in a cemetery; de dh’fhalt à cinn òighean: of hair from the heads of virgins; dh’fheumadh an cuid òigheachd gu lèir a bhith gun cheist no teagamh: their virginity would have to be beyond reproach; bha X an dòchas gun seasadh an treas ròp ris an t-sruth: X hoped that the third rope would withstand the current; chaidh an soitheach a shlugadh leis a’ chuairt-shruth: the vessel was sucked down by the whirlpool; shlaod e an corp gu tìr: he pulled the body to land; chaidh a sguabadh:it was swept; canar Bealach a’ Choin Ghlais ris a’ chaolas sin: that strait is called ‘the gap of the grey dog’.

Puing-chànain na Litreach: bha cuairt-shruth Choire Bhreacain ainmeil fad nan ceudan roimhe sin: the Corryvreckan whirlpool was famous over the centuries before that. You might be used to using linn for ‘century’ but linn ʼs primary meaning is ‘age’ or ‘historical period’ eg ri linn nan gaisgeach ‘in the age of the heroes’; ri linn nan dìneasairean ‘during the time of the dinosaurs’. If you want an alternative to linn for ‘century’, ceud will do the job. B’ e an t-ochdamh ceud deug linn nan Seumasach ‘the 18th century was the age of the Jacobites’.

Gnàthas-cainnt na Litreach: O chionn fhad an t-saoghail : a long, long time ago.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri An Litir Bheag 620

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

More Letters Tuilleadh Litrichean