Barbrag
There are a few types of plant called Mahonia. If you are a gardener, you’ll know them, perhaps. For example, there is Mahonia aquifolium. That’s a beautiful plant with the English name Oregon Grape. It’s native to the western side of North America. I myself have one growing in my garden.
I also have another type of Mahonia. It’s large and robust with somewhat sharp leaves. Yellow flowers come on it in winter. That one is called Mahonia napaulensis. You’ll understand from the name that it grows in Nepal.
I was in Nepal recently. I was in Himalayan forests. And I saw
Mahonia napaulensis growing there naturally. It was a big bush and a small tree. Some people in Nepal use the plant. They make a treatment with it – so they say. The treatment is for cataract (of the eye).
I was contemplating those plants. How did they get to Britain? Well, people took them there – deliberately. That happened a lot in the eighteenth and
nineteenth centuries. We call those
people ‘plant collectors’. Many of
them were Scottish.
Perhaps the most famous of
them was David Douglas from
Perthshire. He gave his name to
the Douglas Fir. He did a lot of
collecting in North America. And
he took samples of Mahonia home
with him.
There was another Scot who
took examples of Mahonia home
with him as well. He was Robert
Fortune. He was working in China
and Japan. He took Mahonia
japonica to Britain.
There were plenty of others
from Scotland who collected plants
overseas. And there were two – at
least two – who spoke Gaelic.
We’ll look at one of them next
week.
Barbrag
Tha grunn seòrsaichean de lus ris an can sinn Mahonia. Ma tha sibh nur gàirnealair, bidh sibh eòlach orra, ’s dòcha. Mar eisimpleir, tha Mahonia aquifolium ann. ’S e sin lus brèagha leis an ainm Bheurla Oregon Grape. Tha e dùthchasach do thaobh an iar Ameireagaidh a Tuath. Tha fear agam fhìn a’ fàs anns an leas agam.
Tha Mahonia de sheòrsa eile agam cuideachd. Tha e mòr is làidir le duilleagan rudeigin biorach. Thig flùraichean buidhe air anns a’ gheamhradh. ’S e an t-ainm air an fhear sin Mahonia napaulensis.
Tuigidh sibh bhon ainm gu bheil e a’ fàs ann an Neapal.
Bha mi ann an Neapal o chionn ghoirid. Bha mi ann an coilltean Hiomalaitheach. Agus chunnaic mi Mahonia napaulensis a’ fàs ann gu nàdarrach. Bha e na phreas mòr agus na chraobh bheag. Bidh cuid ann an Neapal a’ cleachdadh an luis. Tha iad a’ dèanamh leigheas leis – tha iad ag ràdh. Tha an leigheas airson neul-sùla, no cataract.
Bha mi a’ meòrachadh air na lusan sin. Ciamar a fhuair iad a Bhreatainn? Uill, thug daoine ann iad – a dh’aona-ghnothach. Thachair sin gu mòr anns an ochdamh agus an
naoidheamh linn deug. ’S e ‘luchd-cruinneachaidh lusan’ a tha againn air
na daoine sin. Bha mòran dhiubh
Albannach.
’S dòcha gur e am fear a b’
ainmeile dhiubh Daibhidh Dùbhghlas à
Siorrachd Pheairt. Thug e ainm do
Ghiuthas an Dùbhghlasaich no an
Douglas Fir. Rinn esan tòrr
cruinneachaidh ann an Ameireagaidh a
Tuath. Agus thug e sampaill de
Mahonia dhachaigh leis.
Bha Albannach eile ann a thug
eisimpleirean de Mahonia dhachaigh
leis cuideachd. B’ esan Raibeart Fortune. Bha e ag obair ann an Sìonaidh
agus Iapan. Thug e Mahonia japonica
a Bhreatainn.
Bha gu leòr eile à Alba a
chruinnich lusan thall thairis. Agus bha
dithis ann – co-dhiù dithis – aig an
robh Gàidhlig. Bidh sinn a’ toirt sùil
air fear aca an ath-sheachdain.