140: The world of the female sailor 140: Saoghal Bana-mharaiche
Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.
Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.
Saoghal Bana-mharaiche
Anns an Litir mu dheireadh bha mi ag innse dhuibh mun leabhar aig Seòsamh Watson – Saoghal Bana-mharaiche. Chruinnich Watson beul-aithris Ghàidhlig anns na bailtean beaga ann am Machair Rois. Is iad sin Baile a’ Chnuic, Baile an Todhair agus Seannduaig.
Faisg air Seannduaig tha baile air a bheil Broomton ann am Beurla. ’S e a’ Ghàidhlig air broom – sin an lus – bealaidh. ’S e a’ Ghàidhlig air Broomton Baile a’ Bhealaidh.
Chruinnich Seòsamh Watson amaladh-cainnt anns an sgìre sin. Tha e co-cheangailte ri Baile a’ Bhealaidh. ’S e amaladh-cainnt a’ Ghàidhlig air tongue-twister. Tha e a’ dol mar seo: Caoraich Baile a’ Bhealaidh ag ithe bealaidh aig beulaibh Baile a’ Bhealaidh. Chan eil sin ro dhoirbh, a bheil? Feuchaibh e! Caoraich Baile a’ Bhealaidh ag ithe bealaidh aig beulaibh Baile a’ Bhealaidh.
Bha mi ann am Machair Rois o chionn ghoirid. Bha feasgar sònraichte ann. Bha daoine ag innse sgeulachdan is naidheachdan. Chaidh mi ann gu sònraichte airson èisteachd ri tè a bhuineas do Mhachair Rois. Is ise Doilidh NicDhòmhnaill. Tha i làn beul-aithris na sgìre.
B’ i màthair Doilidh Isbeil Anna (bean Uilleim MhicAonghais), nach maireann. Bha Gàidhlig gu leòr aig Isbeil. Thug i tòrr beul-aithris do Sheòsamh Watson. Chan eil Doilidh fhèin buileach fileanta ann an Gàidhlig. Ach tha beagan aice. Agus tha i uabhasach fiosrachail mu dhualchas na sgìre.
Thug i rann Ghàidhlig seachad mun Linnet Mhòr – soitheach a chaidh fodha ann an stoirm anns an naoidheamh linn deug:
Linnet Mhòr bha siubhal a’ chuain
Thàinig i steach air oidhche ghruaim
Is thilg an stoirm a Chadabol i.
’S e Cadabol baile beag faisg air Baile a’ Chnuic. Tha beul-aithris aig an t-sluagh fhathast mun stoirm sin. Thachair an tubaist ann an ochd ceud deug, ceathrad ’s a trì (1843).
Fhad ’s a bha mi ag èisteachd ri Doilidh, bha i gu math stoirmeil a-muigh. Dìreach mar a bha i nuair a chaidh an Linnet fodha.
Linnet Mhòr bha siubhal a’ chuain
Thàinig i steach air oidhche ghruaim
Is thilg an stoirm a Chadabol i.
An ath-sheachdain innsidh mi tuilleadh dhuibh mu chall an t-soithich sin.
Faclan is abairtean: Saoghal Bana-mharaiche: the life/world of a fisherwoman; chruinnich: collected; Machair Rois: the flat country of Easter Ross; Baile a’ Chnuic, Baile an Todhair agus Seannduaig: Hilton, Balintore and Shandwick; bealaidh: broom (plant); amaladh-cainnt:tongue-twister; Caoraich Baile a’ Bhealaidh ag ithe bealaidh aig beulaibh Baile a’ Bhealaidh: the Broomton sheep eating broom in front of Broomton; o chionn ghoirid: a short while ago, recently; sònraichte: special; ag innse sgeulachdan is naidheachdan: telling stories and anecdotes; gu sònraichte airson èisteachd ri tè a bhuineas do:especially to listen to a woman who belongs to; is ise Doilidh NicDhòmhnaill; she is Dolly MacDonald; làn beul-aithris: full of oral tradition; b’ i màthair Doilidh Isbeil Anna: Dolly’s mother was Isbeil Anna; nach maireann: deceased; uabhasach fiosrachail mu dhualchas na sgìre: extremely knowledgeable about the area’s heritage; thug i rann Ghàidhlig seachad mun: she recited a piece of Gaelic verse about the; soitheach a chaidh fodha ann an stoirm: a vessel that went down in a storm; anns an naoidheamh linn deug: in the 19th Century; bha siubhal a’ chuain: which was travelling the ocean; air oidhche ghruaim: on a dark gloomy night; thilg an stoirm a Chadabol i: the storm threw her onto [the shore at] Cadboll; thachair an tubaist:the mishap took place; fhad ’s a bha mi ag èisteachd ri: while I was listening to; bha i gu math stoirmeil a-muigh: it was very stormy outside; innsidh mi tuilleadh dhuibh mu chall an t-soithich sin: I’ll tell you more about the loss of that vessel.
Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:
PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.
Litir do Luchd-ionnsachaidh
This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 444
Podcast
BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn