Bha am Buidseach Glas an tòir air Fionn agus Gràinne nuair a ràinig iad an
Abhainn Dearg. Air an taobh thall bha Gleann Eilg agus sàbhailteachd. Bha
sruth agus leud na h-aibhne ro mhòr eadhon airson Fionn, a bha math air
snàmh. Cha robh fios aca dè dhèanadh iad oir cha robh fiodh sam bith ann
airson bàta a thogail. Ach bha leug dhearg aig Gràinne na falt. Nan
toireadh Gràinne an leug a-mach, gheibheadh i aon rùn agus bhiodh an
draoidheachd air a caitheamh.
Ghabh Gràinne grèim air an lèig na làimh agus dh’iarr i oirre bàta a
dhèanamh dhaibh gus am faigheadh i fhèin is Fionn a-null. Nochd bàta air am
beulaibh agus dh’fhalbh Gràinne is Fionn innte. Mun àm a ràinig am
Buidseach Glas an abhainn bha an cupall ro fhada a-mach.
Thill Fionn is Gràinne a Ghleann Eilg a dh’fhuireach
. Bha iad an dùil leanabh a bhith aca agus bha iad gu math sona. Goirid ro
latha a bhreith, chaidh iarraidh air Fionn a dhol a thoirt taic do Chlann
Mòrna, a bh’ ann an cunnart. Chan ann le deòin Gràinne a dh’fhalbh e, ach
bha e air gealltanas a thoirt do Chlann Mòrna gun toireadh e taic dhaibh
nam biodh iad ann an cunnart. Agus cha robh Fionn Mac Cumhail a’ dol a dh’àicheadh a bhòidean
.
Cha robh e air falbh ach trì latha. Ach, tron ùine sin, nochd am Buidseach
Glas a-rithist agus thug e Gràinne air falbh an aghaidh a toil. Nuair a
thill Fionn bha Gràinne air falbh. Chuir Fionn a chorrag fo a dheud-fios
agus fhuair e a-mach gun deach cruth-atharrachadh a dhèanamh air Gràinne.
Bha i a-nise a’ ruith nan coilltean ann an Gleann Afraig ann an cruth èilde
– fiadh boireann. Agus cha robh i ruadh no donn. Bha i bàn.
Chaidh dusan bliadhna seachad agus, latha a bha seo, bha iad a’ sealg faisg
air doire nuair a dh’fhàs Bran, cù Fhinn, fiadhaich. Cha leigeadh e le cù
no duine, ach a-mhàin Fionn, a dhol a-steach am measg nan craobh.
Nuair a chaidh Fionn ann, lorg e gille mu dhusan bliadhn’ a dh’aois. Cha
robh cànan sam bith aige ach cànan nam fiadh. Ann am meadhan a bhathais,
bha dos de ghaoisidean fèidh far an robh a mhàthair air imlich. Thuig Fionn
gum b’ e seo a mhac – agus chuir e an t-ainm Oisean air, a’ ciallachadh
‘fiadh beag’.
Ged a dh’ionnsaich Oisean cànan nan daoine – cànan nan Gàidheal, gu dearbh
– cha do dhìochuimhnich e gun do thogadh e am measg nam fiadh. Turas a bha
seo, bha e air Eilean Fladaigh agus bha a chompanaich ag ithe sitheann. Cha
robh Oisean deònach an fheòil ithe. ‘Nach ith thu an fheòil?’ thuirt iad.
‘An itheadh sibhse calpa ur màthar?’ dh’fhaighnich Oisean dhiubh.
Nuair a chaochail Gràinne, leig am Buidseach Glas le Oisean dhol gu Tìr an
Dorchadais airson dust a mhàthar a thoirt dhachaigh. Bha i a-nise ann an
cruth caillich. Thog na Fianna àite-tiodhlacaidh dhi air mullach beinne
faisg air Gleann Eilg, air taobh an Eilein Sgitheanaich dhen chaolas. ʼS e
Beinn na Caillich a chanas sinn ris a’ bheinn sin chun an latha an-diugh.
Tha i ainmichte airson Gràinne.
