Tha mi a’ dol a dh’innse dhuibh mar a fhuair Fionn MacCumhail a chù, Bran.
Bha sgioba de shianar aige. Bha am fear-amhairc aige, agus am fear-èistidh.
Bha an greimiche aige agus am mèirleach, an sreapadair agus am boghadair.
Ràinig iad lùchairt aig Rìgh.
Bha an Rìgh air leth brònach. ‘Dè tha a’ cur oirbh?’
dh’fhaighnich Fionn.
‘Tha sinn an dùil gun tèid leanabh ùr a bhreith don Bhanrigh a-nochd,’
mhìnich an Rìgh. ‘Ach chaidh an dithis bhalach eile againn a ghoid, agus
tha an t-eagal orm gum bi an leanabh ùr air a ghoid cuideachd.’
Dh’iarr Fionn air an fhear-amhairc aige sùil a chumail air a’ Bhanrigh. Bha
an greimiche còmhla ris.
Rugadh an leanabh. Goirid an dèidh sin, thàinig làmh tron mhullach agus
ghabh i grèim air an leanabh. Chunnaic am fear-amhairc i, agus ghabh an
greimiche grèim làidir oirre. Tharraing e agus thuit an làmh don ùrlar.
Thuit an greimiche mar an ceudna air a dhruim dìreach. Mus d’ fhuair e
cothrom èirigh, bha làmh eile air tighinn tron mhullach. Ghoid i an leanabh
agus rinn i às leis.
Bha Fionn troimhe-chèile. ‘Ged a dhèanadh an t-adhar nead air mullach mo
chinn, agus ged a dhèanadh an talamh toll ann am bonn mo choise,’ thuirt e
ris an Rìgh, ‘gheibh mi ur cuid cloinne air ais.’
Ghabh Fionn is a chompanaich grèim air birlinn agus sheòl iad air falbh.
Bha iad a’ coimhead airson clann an Rìgh. Ràinig iad tìr neònach. Lorg iad
daingneach le balla àrd a bha còmhdaichte le craiceannan easgannan. Bha e
cho sleamhainn ri botal.
Dh’iarr Fionn air an t-sreapadair am balla a dhìreadh airson faighinn
a-mach dè bha air an taobh thall. ‘Tha famhair mòr grànda ann,’ dh’aithris
an sreapadair. ‘Chan eil aige ach aon làmh. Tha leanabh aige na làimh. Agus
tha dithis bhalach òg eile a’ cluich anns an aon seòmar.’
Bhruidhinn Fionn ris a’ mhèirleach. ‘Leum air gualann an t-sreapadair,’
thuirt e. ‘Thalla is goid a’ chlann agus thoir an seo iad.’ ʼS e sin a rinn
iad. Ghoid am mèirleach an leanabh agus an dithis bhalach. Bha dà chuilean
anns an t-seòmar cuideachd. Ghoid e na cuileanan a bharrachd.
Chaidh a h-uile duine air bòrd a’ bhàta agus tharraing iad an acair. Cha
robh iad air a dhol fada nuair a chunnaic iad galla mhòr a’ snàmh às an
dèidh. B’ ise màthair nan cuileanan. Bha i fiadhaich. Leig Fionn fear de na
cuileanan thar cliathaich a’ bhàta. Stad a’ ghalla agus thug i an cuilean
gu tìr.
Lean Fionn agus a chompanaich a-mach gu muir. ‘Tha cunnart a’ tighinn,’
thuirt am fear-èisteachd. ‘Tha mi a’ cluinntinn an fhamhair agus tha e a’
tighinn às ar dèidh.’ An ceann mionaid no dhà, dh’fhairich iad ùpraid air
dheireadh orra. Bha am famhair a’ snàmh gan ionnsaigh. Bha dìreach aon sùil
aige na bhathais.
‘Cuir saighead tron t-sùil aige,’ thuirt Fionn ris a’
bhoghadair. Rinn am boghadair sin, agus chaidh am famhair a mharbhadh. Lean
Fionn agus a chompanaich orra. Bha an triùir chloinne agus aon chuilean air
bòrd. Thug iad a’ chlann don Rìgh. Chùm Fionn an cuilean dha fhèin agus
chuir e ainm air – Bran. ʼS ann mar sin a fhuair Fionn MacCumhail an cù
ainmeil aige, Bran. Innsidh mi tuilleadh dhuibh mu Bhran anns an ath Litir.
