Ma choimheadas sibh ann an faclair Dwelly fon cheann-fhacal luran, gheibh sibh mar a leanas: ‘ pretty youth or boy, beloved youth or boy, term of endearment’. Tha am facal a’ nochdadh corra uair mar ainm ann an seann sgeulachdan. An
t-seachdain seo, agus an-ath-sheachdain, tha mi a’ dol a dh’innse dhuibh dà stòiridh eadar-dhealaichte anns a bheil an t-ainm Luran a’ nochdadh. Chan e an
t-ainm a-mhàin a tha sa chumantas eatarra, ge-tà. Tha sìthichean agus brochan, no lite, a’ nochdadh anns an dà stòiridh cuideachd.
Tha na stòiridhean agam à Uibhist a Deas agus Barraigh. An toiseach, an t-seachdain seo, an tè à Uibhist a chaidh a chlàradh bho fhear Donnchadh
Dòmhnallach: Uair a bh’ ann, bha fear a’ fuireach ann an Staoinebrig cuide ri a bhean. ’S e Luran an t-ainm a bh’ air. Bhiodh e an-còmhnaidh ag obair
a-muigh fad an latha, agus a’ tilleadh dhachaigh air an oidhche. Bhiodh a’ bhean aige a’ fuireach aig an taigh leatha fhèin fad an latha.
Latha a bha seo, thàinig Luran dhachaigh agus bha sgeul aig a bhean dha. Nuair a bha Luran air falbh bhon taigh, thuirt i, bhiodh fear a bha seo a’ tighinn
timcheall. An toiseach, bhiodh e a’ coimhead a-steach air uinneag. Nuair a bha e follaiseach gun robh a’ bhean leatha fhèin, thigeadh e don doras. Bhiodh i
a’ leigeil an duine a-steach agus bhiodh e a’ fuireach cuide rithe fad an latha.
Dh’iarr a’ bhean air Luran fuireach aig an taigh agus a dhol am falach. Nuair a thigeadh an duine a-steach, gheibheadh Luran grèim air. Chaidh Luran am
falach anns an taigh, a’ fuireach gus an tigeadh an srainnsear.
Thàinig an duine do dh’uinneag. Choimhead e a-steach oirre. Chunnaic e gun robh am boireannach leatha fhèin agus thàinig e chun an dorais. Dh’fhosgail am
boireannach an doras dha. Thàinig e a-steach agus rinn e suidhe. Ach cho luath ’s a shuidh e, leum Luran a-steach don t-seòmar.
A-mach air an doras a theich an srainnsear, agus Luran air a thòir. Rinn am fear air a’ mhonadh na dheann. Bha Luran air a shàilean. Bha iad faisg air loch
sa mhonadh ris an canar Loch Iarais. Ràinig am fear Taigh Iarais – càrn mòr chlachan faisg air an loch. Thionndaidh an srainnsear agus thuirt e, “Tha Luran
luath gu leòr ach tha a chuid arain cruaidh. Nam biodh brochan aig Luran mar bhiadh, bhiodh e comasach air a bhith a’ ruith nam fiadh.” An
uair sin, chaidh am fear à fianais. Agus thill Luran dhachaigh.
Bhiodh e a’ smaoineachadh gu tric air na thuirt an duine ris mu bhrochan agus thòisich e air brochan a ghabhail seach aran. Ach, an dèidh greis air a’
bhiadh sin, thòisich Luran air cuideam a chur air. Dh’fhàs e mòr, trom is cliobach.
Thuig e gur ann ri plòigh a bha an srainnsear nuair a thug e a chomhairle dha. Bha e ag iarraidh gum biodh Luran a’ fàs mall. Chaidh Luran air ais don
t-seann daithead aige. Leig e seachad am brochan, agus ghabh e aran. Cha b’ fhada gus an robh e cho fut is sgiobalta ’s a bha e riamh. Agus cha tàinig an
srainnsear faisg air an taigh a-rithist.
