Ann an Litir ceud, seachdad ’s a naoi (179) thug mi dhuibh seanfhacal as toigh leam– is fheàrr a’ bhlòigh bheag le beannachd na a’ bhlòigh mhòr le mollachd – the little thing with a blessing is better than the large one with a curse. Is fheàrr a’ bhlòigh bheag le beannachd na a’ bhlòigh mhòr le
mollachd. Ann an cuid de dhualchainntean canaidh daoine mallachd seach mollachd.
Uill, bha mi a’ leughadh seann sgeulachd Ghàidhlig o chionn ghoirid agus nochd an seanfhacal innte. ’S e ainm na sgeulachd Balgam Mòr, agus bu
mhath leam a h-aithris dhuibh.
Bha nighean aig Rìgh Eilean nam Ban a bha anabarrach brèagha. Bha mòran shuirgheach aice. Ge-tà, cha phòsadh i ach am fear a dhèanadh long
a sheòladh air muir agus tìr. Cha robh e an comas aon duine sin a dhèanamh, ged a dh’fheuch feadhainn.
Bha banntrach bhochd an sin aig an robh triùir mhac. Thuirt am fear a bu shine rithe, “Èirich is deasaich dhomh bonnach, a mhàthair, is falbhaidh mi, feuch
an dèan mi long a sheòlas air muir is tìr.”
Dh’èirich a mhàthair agus rinn i dà bhonnach, fear beag is fear mòr. Thuirt i ri a mac, “Cò as fheàrr leat – am bonnach mòr le mo mhallachd no am bonnach
beag le mo bheannachd?”
“Beannachd no mallachd – thoir dhomh am bonnach mòr,” fhreagair e agus dh’fhalbh e leis an fhear mhòr.
Thòisich e air an soitheach a thogail. Cha robh e fada ag obair nuair a thàinig seann duine liath na rathad. “Tha thu trang, a Mhic na Banntraich,” thuirt
e.
“Tha mi sin,” thuirt esan.
“Ma bheir thu dhòmhsa cuid de do bhonnach, nì mi do chobhair,” thuirt am fear liath.
“Gu dearbh, cha toir,” fhreagair an gille. “Cha bhi gu leòr ann dhomh fhìn mus cuir mi crìoch air an t-soitheach seo.”
Agus, mar a thuirt, b’ fhìor. Cha b’ fhada na dhèidh seo gus an tug e suas an obair, ’s gun tug e an taigh air.
“Ma-tà,” ars an dàrna bràthair, “thèid mi fhìn ga fheuchainn cuideachd. Ach, air a cheart dòigh mar a thachair da bhràthair, thachair dhàsan.
Latha de na làithean, dh’iarr am fear a b’ òige air a mhàthair bonnach a dheasachadh dhàsan, agus gun rachadh e a dhèanamh long. Rinn a mhàthair dà
bhonnach. “Gabh do roghainn,” ars ise, “am fear mòr le mallachd do mhàthar no am fear beag le a beannachd.”
“Thoiribh dhomh ur beannachd, a mhàthair,” ars esan, “agus beag no mòr am bonnach, bidh mise toilichte.” Fhuair e bonnach beag agus beannachd na chois.
Thug e cùl don bhaile san robh e agus ràinig e an t-àite anns an robh aige ris an long a thogail.
Thòisich e air an obair agus thàinig an seann duine liath a-rithist. “Tha thu trang, a Mhic na Banntraich,” thuirt e.
“Tha mi sin,” ars esan.
“Ma bheir thu dhòmhsa cuid de do bhonnach, nì mi do chobhair,” thuirt am fear liath.
“Gheibh thu sin,” ars an gille, “ged nach eil e ro mhòr.”
Thòisich iad air an obair-togail a dhèanamh còmhla agus cha b’ fhada gus an robh an long ullamh. Saoilidh mi gu bheil puing mhoralta anns an sgeulachd seo!
Co-dhiù, cha d’ ràinig sinn Balgam Mòr fhathast. Feuchaidh mi ri sin a dhèanamh an-ath-sheachdain.
