Bha mi ag innse dhuibh mun Chaillich Bheura mar a tha i a’ nochdadh anns an leabhar Wonder Tales from Scottish Myth and Legend le Dòmhnall Alasdair MacCoinnich. Anns an dàrna caibideil, tha MacCoinnich ag innse dhuinn mu Bhrìde.
Fad a’ gheamhraidh, bha bana-phrionnsa òg aig a’ Chaillich ann am bruid. B’ ise Brìde. Bha farmad air a’ Chaillich ri bòidhchead Brìde agus rinn i beatha na bana-phrionnsa doirbh.
Latha a bha seo, thug a’ Chailleach rùsg-caorach donn do Bhrìde. ‘Glan seo anns an allt,’ thuirt a’ Chailleach, ‘gus am bi e cho glan ris an òr agus cho geal ris an t-sneachd’.
Thug Brìde an rùsg a-bhàn don allt. Chuir i seachad an latha, feuch an rùsg donn a dhèanamh geal. Ach bha e do-dhèante. ‘Chan eil feum sam bith annad,’ thuirt a’ Chailleach. ‘Chan eil e dad nas gile na bha e nuair a thòisich thu.’
Thill Brìde don aon obair an ath latha agus an latha an dèidh sin ach cha robh dòigh ann airson a’ chlòimh dhonn a dhèanamh geal. Bha Brìde a’ sileadh nan deur shìos aig an allt nuair a thàinig bodach. ‘Dè tha a’ cur ort?’ dh’fhaighnich e. Mhìnich Brìde an suidheachadh dha.
‘Is mise Bodach a’ Gheamhraidh,’ thuirt e. ‘Thoir dhomh an rùsg-caorach agus nì mi fhìn geal e.’
Thug Brìde an rùsg dha. Chrath e trì tursan e agus cha robh e donn tuilleadh. Bha e cho geal ris an t-sneachd. Nuair a thug am Bodach an rùsg air ais do Bhrìde, thug e cuideachd bad de ghealagan-làir – lus beag a dhearbhas gu bheil an geamhradh seachad. ‘Ma nì a’ Chailleach trod,’ thuirt e, ‘inns dhi gun d’ fhuair thu iad anns a’ choille-ghiuthais. Inns dhi cuideachd gu bheil a’ bhiolair a’ fàs suas air bruaichean nan allt agus gu bheil feur ùr anns na pàircean.’ Agus, le sin, dh’fhalbh am Bodach.
Thill Brìde gu daingneach na Caillich. Chuir i an rùsg-caorach air an làr. Ach cha robh a’ Chailleach a’ coimhead air. Bha a sùilean air na gealagan-làir. ‘Càit an d’ fhuair thu na flùraichean sin?’ thuirt i.
‘Tha iad a’ fàs anns a’ choille-ghiuthais,’ thuirt Brìde. ‘Chan e sin a-mhàin, ach tha a’ bhiolair a’ fàs suas air bruaichean nan allt agus tha feur ùr sna pàircean.’
‘Is uabhasach an naidheachd agad!’ thuirt a’ Chailleach. ‘Teich às mo shealladh!’ Bha a’ Chailleach feargach oir bha fios aice gun robh an geamhradh a’ tighinn gu ceann.
Thug i còmhla an t-ochdnar shearbhantan aice – cailleachan eile. Dh’iarr i orra stoirm is reothadh a thoirt leotha don a h-uile h-àite. Cha robh i airson ʼs gum biodh dad a’ fàs ann an àite sam bith.
Dh’fhalbh na cailleachan air muin-ghobhar agus sgaoil iad stoirm is reothadh. Bhuail a’ Chailleach Bheura fhèin a h-uile càil leis an òrd shònraichte aice gus nach biodh dad a’ fàs.
Bha mic aig a’ Chaillich. Bha a’ chuid a bu mhotha dhiubh nan trustaran. Ach bha aon duine aca laghach is onarach. B’ e sin Aonghas Òg. Bha Aonghas air gaol a ghabhail air Brìde mar a chluinneas sinn an-ath-sheachdain.
