Fearchar a’ Ghunna (1)
Last week I reported on Fearchar a’ Ghunna. He was born in Strathconon
in Ross-shire. He was raised on a croft and he had no school education.
But he was an expert on hunting and smuggling. He was good at them!
He was a small man, with long hair. A farmer thumped him in the head
with a spade when he was young. Farquhar had a mental weakness from
that day on.
Strathconon was famous for illegal whisky distilling and for whisky
smuggling. The government sent a squad of excise officers to the
strath. But, one night, their house was burned to the ground. Farquhar
came under suspicion. He was questioned, but he didn’t admit anything.
Shortly after that, a brother of his was killed in an altercation with
government officers. Since then Farquhar had hard side he didn’t have
before.
At the age of twenty-five, Farquhar left Strathconon. He started a new
life as a wanderer. He would go between the Black Isle and the area
around the Beauly Firth, close to Inverness. The local people were fond
of him. They made certain that he would have food and tobacco.
It was easy to recognise Farquhar. His clothing was multicoloured.
There were chains, bones and feathers over him. He had a big gun, that
he was carrying with him. It had six barrels. It was big and heavy. But
I don’t reckon it was effective!
Farquhar had a difficult relationship with church figures. He was
living in a bothy connected to the manse at Redcastle on the Black
Isle. The minister, Mr MacRae, had returned there from America. One
day, Mr MacRae stuck his head through the door of Farquhar’s bothy.
‘You smell terrible, Farquhar,’ he said.
‘They tell me,’ replied Farquhar, ‘that the deer have great nostrils, but
that you had particularly good nostrils when you got the smell of the
Redcastle stipend in America.’ Fearchar a’ Ghunna had a sharp tongue!
Fearchar a’ Ghunna (1)
An t-seachdain sa chaidh rinn mi aithris air Fearchar a’ Ghunna. Rugadh e
ann an Srath Chonain ann an Siorrachd Rois. Thogadh e air croit agus cha
robh foghlam sgoile aige. Ach bha sgoil aige ann an sealg agus
cùiltearachd. Bha e math orra sin!
ʼS e fear beag a bha ann, le falt fada. Thug tuathanach sgleog dha na
cheann le spaid nuair a bha e òg. Bha laigse inntinn aig Fearchar bhon
latha sin a-mach.
Bha Srath Chonain ainmeil airson obair na poite-duibhe agus airson
cùiltearachd uisge-bheatha. Chuir an riaghaltas sguad de dh’oifigearan
cìs-bhathair chun an t-sratha. Ach, oidhche a bha seo, chaidh an taigh aca
a losgadh gu làr. Thàinig Fearchar fo amharas. Chaidh a cheasnachadh, ach
cha do dh’aidich e càil. Goirid an dèidh sin, chaidh bràthair aige a
mharbhadh ann an còmhstri le oifigearan riaghaltais. Bhon uair sin, bha
taobh cruaidh aig Fearchar nach robh aige roimhe.
Aig aois còig air fhichead, chuir Fearchar a chùl ri Srath Chonain.
Thòisich e beatha ùr mar fhalbhanach. Bhiodh e a’ dol eadar an t-Eilean
Dubh agus sgìre Poll an Ròid, faisg air Inbhir Nis. Bha muinntir an àite
measail air. Rinn iad cinnteach gun robh biadh is tombaca aige.
Bha e furasta Fearchar aithneachadh. Bha a chuid aodaich ioma-dhathach. Bha
slabhraidhean, cnàmhan is itean thairis air. Bha gunna mòr aige, a bha e a’
giùlan leis. Bha sia baraillean air. Bha e mòr agus trom. Ach cha chreid mi
gun robh e èifeachdach!
Bha càirdeas doirbh aig Fearchar le pearsaichean eaglais. Bha e a’ fuireach
ann am bothan ceangailte ris a’ mhansa anns a’ Chaisteal Ruadh san Eilean
Dubh. Bha am Ministear, Mgr MacRath, air tilleadh ann bho Ameireagaidh.
Latha a bha seo, chuir Mgr MacRath a cheann a-steach air doras bothan
Fhearchair. ‘’S ann agad a tha am fàileadh, Fhearchair,’ thuirt e.
‘Tha iad ag innse dhòmhsa,’ fhreagair Fearchar, ‘gu bheil cuinnleanan glan
aig na fèidh, ach ʼs ann agads’ a bha na cuinnleanan glan nuair a fhuair
thu fàileadh stìpean a’ Chaisteil Ruaidh ann an Ameireagaidh.’ Bha teanga
bhiorach aig Fearchar a’ Ghunna!