FaclairDictionary EnglishGàidhlig

863: Fearchar Lighiche (4) 863: Fearchar Lighiche (4)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Fearchar Lighiche (4)

Gaelic Gàidhlig

Anns na Litrichean mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mu Fhearchar Lighiche. Thug Màiri Beith nach maireann sùil air an eachdraidh aige. Bha Màiri mion-eòlach air gnàthasan-leighis nan Gàidheal. Sgrìobh i an leabhar sgoinneil ‘Healing Threads’.

Tha cairt-rìoghail aig Rìgh Raibeart II, a chaidh fhoillseachadh ann an trì cheud deug, seachdad ʼs a naoi (1379). Tha i a’ toirt seachad fearann ann an Taobh Mhealanais agus Hòb ann an Dùthaich MhicAoidh. Agus cò dha? Dha ‘Ffercado medico nostro’.

Seachd bliadhna an dèidh sin, tha cairt eile a’ toirt seachad grunn eileanan eadar Rubha an Stòir ann an Asainte agus Armadal air a’ chosta mu thuath. Agus cò fhuair am fearann? Fhuair ‘our esteemed and faithful leech Fearchar’. Tha leech a’ ciallachadh ‘lighiche’.

Tha e soilleir gu bheil am Fearchar ann am beul-aithris stèidhichte air fear a bha beò anns a’ cheathramh linn deug. Bha e ann an seirbheis an Rìgh fad ùine oir fhuair e am fearann ‘for his service done and to be done to us’. Bha an Rìgh le cas ghoirt anns an sgeulachd a’ riochdachadh Rìgh Raibeart II.

Tha Màiri ag innse dhuinn mu litir a chaidh a chur gu Register House ann an Dùn Èideann le bàillidh oighreachd anns an naoidheamh linn deug. Tha i ag aithris mun fhearann a thug Rìgh Raibeart gu ‘Farquhar his Physician’. Ann an còig ceud deug ʼs a h-aon-deug (1511) fhuair Clann ʼic Aoidh na seann oighreachdan bho fhear, Dòmhnall Mac Dhonnchaidh. Bhathar ag aithris gun robh Dòmhnall am measg sliochd Fhearchair Lighiche.

Tha an Seann Chunntas Staitistigeach ag innse dhuinn mar a fhuair Fearchar fearann air tìr-mòr. Bha e na lighiche aig na h-uachdarain, Clann ʼic Aoidh Fàrr. Rinn iadsan suaip leis. Thug iad fearann dha air tìr-mòr. Ghabh iad fhèin smachd air na h-eileanan.

A bheil cuimhne agaibh gun robh mi a’ dèanamh coimeas eadar Fearchair ʼs an nathair gheal agus Clann ʼic Bheatha – na Peutanaich – lighichean ainmeil ann an Ìle? Uill, tha an Seann Chunntas Staitistigeach ag innse dhuinn gum b’ e an cinneadh aig Fearchar – Peutan – agus gum buineadh e a dh’Ìle!

Fearchar Lighiche (4)

English Beurla

In the last few Litrichean, I was telling you about Fearchar Lighiche. The late Mary Beith looked at his history/story. Mary was an expert on the healing customs of the Gaels. She wrote the excellent book ‘Healing Threads’.

King Robert II [published] a royal charter in 1379. It grants land in Melness and Hope in the Mackay Country [North Sutherland]. And to whom? To ‘Ffercado medico nostro’.

Seven years later, another charter grants several islands between Stoer Point in Assynt and Armadale on the North Coast. And who received the land? ‘Our esteemed and faithful leech Fearchar’. Leech means ‘healer, physician’.

It’s clear that the Fearchar in oral tradition is based on a man who lived in the fourteenth century. He was in the service of the King for a period because he received the land ‘for his service done and to be done to us’. The King with the sore leg in the story represents King Robert II.

Mary tells us about a letter that was sent to Register House in Edinburgh by an estate factor in the nineteenth century. It reports on the land that King Robert gave to ‘Farquhar his Physician’. In 1511, the Mackays got the old estates from a certain Donald Mac Dhonnchaidh. It was reported that Donald was among Fearchar Lighiche’s descendants.

The Old Statistical Account tells us how Fearchar got land on the mainland. He was a physician to the landlords, the Mackays of Farr. They did a swap with him. They gave him land on the mainland. They themselves took control of the islands.

Do you remember that I was comparing Fearchar and the white snake with the Beatons – famous physicians/healers in Islay? Well, the Old Statistical Account tells us that Fearchar’s surname was Beaton – and that he belonged to Islay!

Fearchar Lighiche (4)

Gaelic Gàidhlig

Anns na Litrichean mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mu Fhearchar Lighiche. Thug Màiri Beith nach maireann sùil air an eachdraidh aige. Bha Màiri mion-eòlach air gnàthasan-leighis nan Gàidheal. Sgrìobh i an leabhar sgoinneil ‘Healing Threads’.

Tha cairt-rìoghail aig Rìgh Raibeart II, a chaidh fhoillseachadh ann an trì cheud deug, seachdad ʼs a naoi (1379). Tha i a’ toirt seachad fearann ann an Taobh Mhealanais agus Hòb ann an Dùthaich MhicAoidh. Agus cò dha? Dha ‘Ffercado medico nostro’.

Seachd bliadhna an dèidh sin, tha cairt eile a’ toirt seachad grunn eileanan eadar Rubha an Stòir ann an Asainte agus Armadal air a’ chosta mu thuath. Agus cò fhuair am fearann? Fhuair ‘our esteemed and faithful leech Fearchar’. Tha leech a’ ciallachadh ‘lighiche’.

Tha e soilleir gu bheil am Fearchar ann am beul-aithris stèidhichte air fear a bha beò anns a’ cheathramh linn deug. Bha e ann an seirbheis an Rìgh fad ùine oir fhuair e am fearann ‘for his service done and to be done to us’. Bha an Rìgh le cas ghoirt anns an sgeulachd a’ riochdachadh Rìgh Raibeart II.

Tha Màiri ag innse dhuinn mu litir a chaidh a chur gu Register House ann an Dùn Èideann le bàillidh oighreachd anns an naoidheamh linn deug. Tha i ag aithris mun fhearann a thug Rìgh Raibeart gu ‘Farquhar his Physician’. Ann an còig ceud deug ʼs a h-aon-deug (1511) fhuair Clann ʼic Aoidh na seann oighreachdan bho fhear, Dòmhnall Mac Dhonnchaidh. Bhathar ag aithris gun robh Dòmhnall am measg sliochd Fhearchair Lighiche.

Tha an Seann Chunntas Staitistigeach ag innse dhuinn mar a fhuair Fearchar fearann air tìr-mòr. Bha e na lighiche aig na h-uachdarain, Clann ʼic Aoidh Fàrr. Rinn iadsan suaip leis. Thug iad fearann dha air tìr-mòr. Ghabh iad fhèin smachd air na h-eileanan.

A bheil cuimhne agaibh gun robh mi a’ dèanamh coimeas eadar Fearchair ʼs an nathair gheal agus Clann ʼic Bheatha – na Peutanaich – lighichean ainmeil ann an Ìle? Uill, tha an Seann Chunntas Staitistigeach ag innse dhuinn gum b’ e an cinneadh aig Fearchar – Peutan – agus gum buineadh e a dh’Ìle!

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1167

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile