FaclairDictionary EnglishGàidhlig

638: How woad came to Scotland (1) 638: Mar a Thàinig an Guirmean a dh’Alba (1)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Mar a Thàinig an Guirmean a dh’Alba (1)

Gaelic Gàidhlig

Am faca sibh am film ‘Braveheart’? Bha stuth gorm air aodann Mhel Ghibson sa film. Anns an t-seann aimsir, ʼs e guirmean a bhathar a’ cleachdadh. Woad ann am Beurla.

A bheil sibh eòlach air an lus? Chan eil e dùthchasach do dh’Alba. Buinidh e do dhùthchannan timcheall na Mara Meadhan-tìrich. Tha e anns an aon teaghlach ri càl agus an lus-ola. Coltach ris an lus-ola, thig flùraichean brèagha buidhe air anns a’ Chèitean.

ʼS e lus dà-bhliadhnach a th’ anns a’ ghuirmean. An toiseach tha e ìosal le tòrr dhuilleagan air. Tha na duilleagan feumail airson dath guirm a chur ann an clò. Anns an dàrna bliadhna, nuair a nochdas na flùraichean, bidh e a’ fàs gu h-àrd, ach chan eil e gu feum airson dathadh.

Tha daoine air a bhith a’ cleachdadh a’ ghuirmein airson dathadh airson mìltean bhliadhnaichean. Bha na seann Èiphitich eòlach air. Sgaoil e don Roinn Eòrpa. Bha e air a chleachdadh leis na seann Bhreatannaich agus, ʼs dòcha, na Cruithnich cuideachd.

Anns na meadhan-aoisean, bha gnìomhachas mòr anns an Fhraing, stèidhichte air a’ ghuirmean. Ach thàinig lus ùr a-steach don Roinn Eòrpa – guirmean Innseanach – no indigo. Thàinig e às na h-Innseachan. Agus bha sin ʼs dòcha na b’ fheàrr airson clò a dhathadh gorm.

O chionn ghoirid, thàinig mi tarsainn air seann sgeulachd Ghàidhlig mu dheidhinn mar a thàinig an guirmean a dh’Alba. Faodaidh sibhse co-dhùnadh a dhèanamh co-dhiù gur e an guirmean no an guirmean Innseanach a th’ anns a’ chunntas. Agus, co-dhiù tha i fìor gus nach eil, chan urrainn dhomh a ràdh.

Bha dìlleachdan ann am Barraigh. A h-uile latha bha e a’ dol sìos chun a’ chladaich. Thàinig bàta a-steach don phort. Nuair a dh’fhalbh i, chaidh an gille air bòrd oirre gun fhiosta do dhuine.

Nuair a fhuair an criutha a-mach gun robh e air bòrd, chaidh iad chun an sgiobair. Aig an àm sin, duine sam bith a bh’ air bòrd bàta gun chead, bha e air a chur thar a’ chliathaich. B’ e sin an lagh. Agus innsidh mi dhuibh dè thachair don ghille an-ath-sheachdain.

How woad came to Scotland (1)

English Beurla

Have you seen the film ‘Braveheart’? There was blue stuff on Mel Gibson’s face in the film. In olden times, it’s woad that would be used. Woad in English.

Do you know the plant? It’s not native to Scotland. It belongs to lands around the Mediterranean Sea. It’s in the same family as cabbage and rape. Like rape, beautiful yellow flowers come on it in May.

Woad is a biennial plant. To begin with, it is low with many leaves on it. The leaves are useful to dye cloth blue. In the second year, when the flowers appear, it grows high, but it is of no use for dyeing.

People have been using woad for dyeing for thousands of year. The Ancient Egyptians were familiar with it. It spread to Europe. It was used by the Ancient Britons and, perhaps, the Picts also.

In the middle ages, there was a large industry in France, based on woad. But a new plant came to Europe – ‘Indian woad’ – or indigo. It came from India. And that was perhaps better for dyeing cloth blue.

Recently, I came across an old Gaelic story about how the woad came to Scotland. You can make a decision as to whether it is woad or indigo that it is in the account. And whether it is true or not, I cannot say.

There was an orphan in Barra. Every day he was going down to the shore. A boat came into the harbour. When it left, the lad went on board without anybody knowing.

When the crew found out that he was on board, they went to the captain. At that time, anybody that was on board a boat without permission, he was put over the side. That was the law. And I’ll tell you what happened to the lad next week.

Mar a Thàinig an Guirmean a dh’Alba (1)

Gaelic Gàidhlig

Am faca sibh am film ‘Braveheart’? Bha stuth gorm air aodann Mhel Ghibson sa film. Anns an t-seann aimsir, ʼs e guirmean a bhathar a’ cleachdadh. Woad ann am Beurla.

A bheil sibh eòlach air an lus? Chan eil e dùthchasach do dh’Alba. Buinidh e do dhùthchannan timcheall na Mara Meadhan-tìrich. Tha e anns an aon teaghlach ri càl agus an lus-ola. Coltach ris an lus-ola, thig flùraichean brèagha buidhe air anns a’ Chèitean.

ʼS e lus dà-bhliadhnach a th’ anns a’ ghuirmean. An toiseach tha e ìosal le tòrr dhuilleagan air. Tha na duilleagan feumail airson dath guirm a chur ann an clò. Anns an dàrna bliadhna, nuair a nochdas na flùraichean, bidh e a’ fàs gu h-àrd, ach chan eil e gu feum airson dathadh.

Tha daoine air a bhith a’ cleachdadh a’ ghuirmein airson dathadh airson mìltean bhliadhnaichean. Bha na seann Èiphitich eòlach air. Sgaoil e don Roinn Eòrpa. Bha e air a chleachdadh leis na seann Bhreatannaich agus, ʼs dòcha, na Cruithnich cuideachd.

Anns na meadhan-aoisean, bha gnìomhachas mòr anns an Fhraing, stèidhichte air a’ ghuirmean. Ach thàinig lus ùr a-steach don Roinn Eòrpa – guirmean Innseanach – no indigo. Thàinig e às na h-Innseachan. Agus bha sin ʼs dòcha na b’ fheàrr airson clò a dhathadh gorm.

O chionn ghoirid, thàinig mi tarsainn air seann sgeulachd Ghàidhlig mu dheidhinn mar a thàinig an guirmean a dh’Alba. Faodaidh sibhse co-dhùnadh a dhèanamh co-dhiù gur e an guirmean no an guirmean Innseanach a th’ anns a’ chunntas. Agus, co-dhiù tha i fìor gus nach eil, chan urrainn dhomh a ràdh.

Bha dìlleachdan ann am Barraigh. A h-uile latha bha e a’ dol sìos chun a’ chladaich. Thàinig bàta a-steach don phort. Nuair a dh’fhalbh i, chaidh an gille air bòrd oirre gun fhiosta do dhuine.

Nuair a fhuair an criutha a-mach gun robh e air bòrd, chaidh iad chun an sgiobair. Aig an àm sin, duine sam bith a bh’ air bòrd bàta gun chead, bha e air a chur thar a’ chliathaich. B’ e sin an lagh. Agus innsidh mi dhuibh dè thachair don ghille an-ath-sheachdain.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 942

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile