938: The Melbost Bard (2) 938: Bàrd Mhealaboist (2)
Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.
Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.
Bàrd Mhealaboist (2)
Bha mi ag innse dhuibh mu Bhàrd Mhealaboist, Murchadh MacPhàrlain, agus an dàn aige “ʼS Fhada Leam an Oidhche Gheamhraidh”. Dè an rud a bu mhotha a bha am bàrd ag ionndrainn, agus e air prèiridh Mhanitòba? Chanainn gur e an taigh-cèilidh a bha ann. Anns an treas rann, tha e a’ sgrìobhadh gum b’ fheàrr leis a bhith ann am ‘bothan-tughaidh [le] teine-mònach air an ùrlar’.
Anns a’ cheathramh rann, tha e a’ dèanamh tuairisgeul de charactaran anns an taigh-chèilidh:
Bhiodh na bodaich rianail, dòigheil
Nam biodh bunag chrèadh ʼs ceò ac’,
Gillean ʼs iad a’ snìomh nan snòta
ʼS luchd mo rùin-sa cruinn a’ cèilidh.
Anns an rann mu dheireadh, tha an abairt shuaicheanta ainmeil ‘chan eil cèilidh air a’ phrèiridh’.
Ach càite, càite nochd an tèid mi?
Chan eil cèilidh air a’ phrèiridh,
ʼS ò, chan fhaic mi ʼn àm dhomh èirigh
ʼN-àirde ʼg èirigh ceò na mònach.
Bha iomadach cuspair, a bharrachd air cianalas, aig Bàrd Mhealaboist na bhàrdachd. Bha e ag obair le còmhlan-ciùil a dh’fhàs fìor ainmeil ann an saoghal nan Gàidheal – Na h-Òganaich. Am measg òrain Mhurchaidh a sheinn an còmhlan air an àrd-ùrlar, bha an t-òran-gaoil Mhòrag, Leat Shiùbhlainn. Seo agaibh a’ chiad rann agus an t-sèist:
Cha leig mo luaidh-sa leas rosgan fuadain
No snuadh na bùtha ʼchur air a gruaidhean,
No dath a cheannach gu dath a cuailein,
ʼS e mar an canach aig sàil nam fuar-bheann.
ʼMhòrag, leat shiùbhlainn gun chùram gu cùl na gealaich,
ʼS mìlse leam do phògan gu mòr na na cìrean-meala.
D’ fhaighinn dhomh mar òg-bhean
Mo dhòchas tha na do ghealladh.
Tha adhbhar ann airson a bhith ag ainmeachadh cùl na gealaich ‘the far side of the moon’. Chaidh an t-òran seo a sgrìobhadh ann an naoi ceud deug, seasgad ʼs a naoi (1969). B’ e sin a’ bhliadhna a chuir daoine an casan air a’ ghealaich airson a’ chiad turais. Dà bhliadhna an dèidh sin, bhuannaich na h-Òganaich farpais nan còmhlan aig a’ Mhòd Nàiseanta. Bha dà òran le Murchadh MacPhàrlain aca, agus b’ e Mhòrag, Leat Shiùbhlainn fear dhiubh.
The Melbost Bard (2)
I was telling you about the Melbost Bard, Murdo MacFarlane, and his song “ʼS Fhada Leam an Oidhche Gheamhraidh”. What was the bard most missing when he was on the Manitoba prairie? I’d say that it was the ceilidh-house. In the third verse, he writes that he’d prefer to be in a ‘thatched bothy [with] a peat fire on the floor’.
In the fourth verse, he describes characters in the ceilidh-house:
The bodachs would be content and happy;
With a clay pipe and a smoke;
Lads twisting the horsehair for the fishhooks;
And my loved ones ceilidhing together.
In the final verse, there is the famous iconic phrase ‘there is no cèilidh on the prairie’.
But where, where can I go tonight?;
There is no cèilidh on the prairie;
And, oh, I shall not see when I rise [in the morning];
The peat smoke rising.
The Melbost Bard had many subjects in his poetry, in addition to homesickness. He was working with a music group that became really famous in the world of the Gaels – Na h-Òganaich. Among Murdo’s songs that the group sang on stage, there was the love song ‘Mòrag I would go with you’. Here is the first verse and the refrain:
My love doesn’t need false eyelashes;
Or to put shop-bought colours on her cheeks;
Or to buy dye to colour her hair;
which is like bog cotton at the base of the cold mountains.
Morag, I would go with you,
without a thought, to the far side of the moon;
Your kisses are far sweeter to me than honeycombs;
To have you as my young bride; My hope is in your promise.
There is a reason for naming ‘the far side of the moon’. This song was written in 1969. That was the year that people put their feet on the moon for the first time. Two years after that, Na h-Òganaich won the folk group competition at the National Mod. They sang two songs by Murdo MacFarlane, and Mhòrag, Leat Shiùbhlainn was one of them.
Bàrd Mhealaboist (2)
Bha mi ag innse dhuibh mu Bhàrd Mhealaboist, Murchadh MacPhàrlain, agus an dàn aige “ʼS Fhada Leam an Oidhche Gheamhraidh”. Dè an rud a bu mhotha a bha am bàrd ag ionndrainn, agus e air prèiridh Mhanitòba? Chanainn gur e an taigh-cèilidh a bha ann. Anns an treas rann, tha e a’ sgrìobhadh gum b’ fheàrr leis a bhith ann am ‘bothan-tughaidh [le] teine-mònach air an ùrlar’.
Anns a’ cheathramh rann, tha e a’ dèanamh tuairisgeul de charactaran anns an taigh-chèilidh:
Bhiodh na bodaich rianail, dòigheil
Nam biodh bunag chrèadh ʼs ceò ac’,
Gillean ʼs iad a’ snìomh nan snòta
ʼS luchd mo rùin-sa cruinn a’ cèilidh.
Anns an rann mu dheireadh, tha an abairt shuaicheanta ainmeil ‘chan eil cèilidh air a’ phrèiridh’.
Ach càite, càite nochd an tèid mi?
Chan eil cèilidh air a’ phrèiridh,
ʼS ò, chan fhaic mi ʼn àm dhomh èirigh
ʼN-àirde ʼg èirigh ceò na mònach.
Bha iomadach cuspair, a bharrachd air cianalas, aig Bàrd Mhealaboist na bhàrdachd. Bha e ag obair le còmhlan-ciùil a dh’fhàs fìor ainmeil ann an saoghal nan Gàidheal – Na h-Òganaich. Am measg òrain Mhurchaidh a sheinn an còmhlan air an àrd-ùrlar, bha an t-òran-gaoil Mhòrag, Leat Shiùbhlainn. Seo agaibh a’ chiad rann agus an t-sèist:
Cha leig mo luaidh-sa leas rosgan fuadain
No snuadh na bùtha ʼchur air a gruaidhean,
No dath a cheannach gu dath a cuailein,
ʼS e mar an canach aig sàil nam fuar-bheann.
ʼMhòrag, leat shiùbhlainn gun chùram gu cùl na gealaich,
ʼS mìlse leam do phògan gu mòr na na cìrean-meala.
D’ fhaighinn dhomh mar òg-bhean
Mo dhòchas tha na do ghealladh.
Tha adhbhar ann airson a bhith ag ainmeachadh cùl na gealaich ‘the far side of the moon’. Chaidh an t-òran seo a sgrìobhadh ann an naoi ceud deug, seasgad ʼs a naoi (1969). B’ e sin a’ bhliadhna a chuir daoine an casan air a’ ghealaich airson a’ chiad turais. Dà bhliadhna an dèidh sin, bhuannaich na h-Òganaich farpais nan còmhlan aig a’ Mhòd Nàiseanta. Bha dà òran le Murchadh MacPhàrlain aca, agus b’ e Mhòrag, Leat Shiùbhlainn fear dhiubh.
Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:
PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.
Litir do Luchd-ionnsachaidh
This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 1242
Podcast
BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn