Chaidh triùir à Eilean beag Sgalpaigh – agus ochdnar à Leòdhas – a mharbhadh nuair a chaidh soitheach Gearmailteach a chur fodha anns an
Dàrna Cogadh. Tha an eachdraidh air leth duilich, ach bha iad nam prìosanaich aig na Gearmailtich air bòrd soitheach air an robh ‘Pinguin’ mar ainm. Bha am
Pinguin na shoitheach-cealgach – long-cogaidh a bha a’ toirt a’ chreidsinn gur e soitheach-carago a bh’ innte.
Ged a bha am Pinguin a’ coimhead coltach ri soitheach-carago, bha i làn armachd. Bha sia gunnaichean mòra (ceud gu leth mìlemeatair) oirre, ceithir
gunnaichean an aghaidh itealain, dà thiùb airson toirpeadan, dà itealan bheag agus na ceudan de mhèinnean-mara. Ach bha an armachd gu lèir a-mach à
sealladh. Bha na gunnaichean air an còmhdachadh le siotaichean iarainn air cliathaich an t-soithich.
Chan e sin a-mhàin, ach bhite a’ toirt a’ chreidsinn gun do bhuin am Pinguin do dhùthaich eile. Bhiodh i a’ cur suas bratach Ghearmailteach dìreach nuair a
bha i deiseil gus ionnsaigh a thoirt air soitheach eile. Agus bha comharraidhean Feachd Rìoghail an Adhair air na h-itealain aice, a’ toirt a’ chreidsinn
gun robh iad Breatannach. Bha i airidh air a h-ainm – ‘soitheach-cealgach’!
Tràth sa chogadh, chaidh iarraidh air an sgiobair am Pinguin a thoirt gu ceann a deas a’ Chuain Siar, don Chuan Innseanach agus timcheall costa Astràilia.
Bha riaghaltas na Gearmailt ag iarraidh cron a dhèanamh air luingeas Breatannach anns na ceàrnaidhean sin. Agus, eadar na soithichean-cealgach agus na
bàtaichean-aiginn anns a’ Chuan Siar, bha iad gu math soirbheachail anns a’ chiad dà bhliadhna dhen chogadh ann a bhith a’ cur luingeas Breatannach fodha.
B’ e am Pinguin an soitheach-cealgach a bu shoirbheachaile aca.
Anns an Lùnastal naoi ceud deug is ceathrad (1940) lorg am Pinguin an tancair ‘British Commander’ faisg air ceann a deas Afraga. Bhuail i sligean innte
agus thug caiptean a’ Bhritish Commander an t-òrdugh an soitheach a thrèigsinn. Chuir am Pinguin an tancair fodha, thog i an criudha agus dh’fhalbh i ag
astar. Thachair a leithid sin iomadach turas.
Corra uair cha robh aice ri ionnsaigh a thoirt. Anns an Dùbhlachd naoi ceud deug is ceathrad (1940), ghabh i thairis an cabhlach Nirribheach a bha an sàs
ann an sealg nam mucan-mara far South Georgia. Cha do loisg i slige sam bith orra.
Leis gun robh am Pinguin cho soirbheachail, aig amannan bha na ceudan de phrìosanaich-cogaidh air bòrd oirre. Bha fios aig na Breatannaich, nan cuireadh
iad fodha i, gum faigheadh seòladairean Breatannach bàs. Ach cha robh roghainn aca. Bha i a’ dèanamh uiread de sgrios ’s gun robh aca ri a cur fodha.
Thàinig an deireadh air an ochdamh latha dhen Chèitean, naoi ceud deug, ceathrad ’s a h-aon (1941), nuair a bha HMS Cornwall an tòir oirre
. Bha am Pinguin a’ toirt a’ chreidsinn gur e soitheach-caragò Nirribheach a bh’ innte. Mu dheireadh, thog i bratach Ghearmailteach agus loisg i air a’
Chornwall. Bhuail slige bhon Chornwall ann an stòras armachd a’ Phinguin agus spreadh i. Taobh a-staigh beagan diogan bha i air a dhol fodha. Chaill còrr
is trì cheud Gearmailteach am beatha, agus còrr is dà cheud prìosanach-cogaidh. Nam measg bha aon duine deug à Leòdhas agus Sgalpaigh.
