Nuair a dh’fhàg sinn an Naomh Nachlan an t-seachdain sa chaidh, bha e san Ròimh. Bha a ghàirdean deas glaiste ri a chois mar pheanas, às dèidh gun do chàin
e Dia. Thilg e an iuchair airson na glaise ann an Uisge Dè, ann an àite ris an canar chun an là an-diugh Poll na h-Iuchrach.
Co-dhiù, nuair a bha e san Ròimh, cheannaich e iasg bho bhalach air an t-sràid. Dè lorg e am broinn an èisg ach iuchair – an aon tè a thilg e don abhainn
ann an Alba. ’S e mìorbhail a bh’ ann. Thug Nachlan taing do Dhia. Bha e dhen bheachd gu robh Dia a’ toirt maitheanas dha.
Chuala am Pàp fhèin mun mhìorbhail agus chuir e fios gu Nachlan dhol a chèilidh air. Chaidh Nachlan ann agus dh’innis e don Phàp mun sgìre agus na daoine
aige fhèin làimh ri Uisge Dè ann an Alba. Thathar ag ràdh gun do dh’iarr am Pàp air Nachlan fuireach san Ròimh greis agus gun do rinn e easbaig dheth.
Nuair a thill e a dh’Alba, thog Nachlan eaglais anns an Tulaich. Sgaoil e facal an Tighearna na b’ fhaide na dìreach sin, ge-tà. Thathar ag ràdh gun do
thog e dà eaglais eile ann an Siorrachd Obair Dheathain. Bha tè dhiubh sin ann am Mealdruim. Bhathar ag ràdh gun do shàbhail e na daoine an sin bho phlàigh
le bhith a’ cuairteachadh na paraiste air a ghlùinean. Bha muinntir an àite a’ cumail a-mach gur ann sa chladh acasan a chaidh a thiodhlacadh às dèidh a
bhàis.
Ach ’s ann don Tulaich as làidire a tha na ceanglaichean aige
. A bharrachd air Poll na h-Iuchrach, tha Sliabh a’ Bheannachaidh agus Dail a’ Mhallachaidh ann. Tha iad le chèile co-cheangailte ris an
naomh, a rèir beul-aithris. Ann an còig ceud deug, ceathrad ’s a h-aon (1541), stèidhich Righ Seumas V fèill do Nachlan. Bha sin air a cumail air an
ochdamh là dhen Fhaoilleach anns an Tulaich. Nuair a dh’atharraich am mìosachan anns an ochdamh linn deug, chaidh a chur air adhart chun an naoidheamh là
deug dhen Fhaoilleach.
Thogadh eaglais ùr air làrach seann eaglais an Naoimh Nachlain, ach tha sin na tobhta an-diugh. Tha mi a’ dèanamh dheth gu bheil an eaglais sin ainmeil –
ach chan ann airson gnothaichean creideimh. A rèir beul-aithris, bha fìor dhroch shìde ann Didòmhnaich a bha seo. Bha am ministear dhen
bheachd nach biodh coitheanal ann air sàilleabh na droch shìde. Dh’fhuirich e sa mhansa.
Ach chaidh gu leòr de mhuinntir an àite ann. Bha iad a’ feitheamh ris a’ mhinistear. Ach bha e eagallach fuar anns an eaglais. Bha dà dhòigh ann airson
cumail blàth, shaoil na daoine – le bhith a’ dannsadh no le bhith a’ gabhail dram.
Chaidh bonaid timcheall airson airgead, agus chaidh feadhainn de na gillean sìos an rathad gu taigh-seinnse. Thug iad uisge-beatha air ais leotha don
eaglais. Thug iad fìdhlear leotha cuideachd. Cha b’ fhada gus an do thòisich feadhainn air dannsadh san eaglais – gu port ùr a chaidh a dhèanamh sa spot
leis an fhìdhlear. Agus am port? Uill, ’s e fear ainmeil a th’ ann air a bheil “Ruidhle an Tulaich” – the Reel of Tulloch – agus ’s ann mar sin a
thòisich e.
