Bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh mu Naomh Ciaran, a’ chiad naomh Èireannach a rugadh ann an Èirinn. Chuir e manachainn air chois ann an
Saighir ann an Contae Ua bhFáilí. Tha seann stòiridh ann mu dheidhinn mar a thagh e an t-àite, seach àite sam bith eile, airson a mhanachainn.
Fhuair e trèanadh anns an t-sagartachd ann an Tours agus anns an Ròimh agus, a rèir na sgeòil, thachair e ri Naomh Pàdraig anns an Eadailt. Bhrosnaich
Naomh Pàdraig e a dhol a dh’Èirinn roimhe. Thuirt Pàdraig ris, “Thalla do dh’fhuaran ann am meadhan na h-Èireann agus cuir manachainn air chois ann a sin,
oir ’s ann an sin a gheibh thu urram.”
“Chan aithne dhomh an t-àite sin,” arsa Ciaran. “A bhrathair chòir,” fhreagair Pàdraig, “bidh an Tighearna maille riut. Thoir an clag seo mar chompanach
dhut air do thuras. Fanaidh e balbh gus an ruig thu an t-àite ach, nuair a ruigeas tu e, seinnidh an clag gu binn. Às dèidh trithead bliadhna, leanaidh mi
ort.”
Thug an dithis beannachd do chèile agus dh’fhalbh Ciaran gu ruige Èirinn. Dh’fhuirich Pàdraig anns an Eadailt. Bhon là sin a-mach, bha an clag, a thug
Ciaran leis, balbh. Bha sin gus an do ràinig e am fuaran ann am meadhan na dùthcha. Bha an clag na phòcaid ach, nuair a ràinig e an t-àite ceart, sheinn an
clag gu binn. Stad Ciaran far an robh e ann am meadhan na coille, agus roghnaich e bothan a thogail dha fhèin ann a sin. Ach bha e fhèin is na beathaichean
measail air a chèile agus, a rèir beul-aithris, thog torc nimhe am bothan dha. Tro thìde thog Ciaran agus luchd-taic aige manachainn anns an dearbh àite.
Mar a bha mi ag aithris an t-seachdain sa chaidh, rugadh Naomh Ciaran ann an Eilean Clèire, an t-eilean as fhaide deas ann an Èirinn. Tha e air a
chuimhneachadh gu mòr ann a sin fhathast. Thathar ag ràdh mu dheidhinn (is tha mi a’ cur seo anns a’ Ghàidhlig againn fhèin), “Ann an Comar clùmhor air
taobh na grèine, ’s ann a rinn Ciaran naomh air thùs a chealla”. Tha “comar” a’ ciallachadh an aon rud ri tairbeart an seo, agus ’s e sin an
t-ainm a th’ air a bhaile bheag far am faicear a’ mhuir air gach taobh dhen eilean leis gu bheil e cho cumhang an sin. Ann an Comar clùmhor air taobh na
grèine, ’s ann a rinn Ciaran naomh air thùs a chealla.
Suas am bruach bhon t-seann eaglais ann an Comar tha taigh-seinnse ann – no teach-tabhairne mar a chanas na h-Èireannaich. Agus tha rudeigin anns
a’ chumantas eadar am fear leis a bheil e agus an seann naomh a tha co-cheangailte ris an eilean. ’S e Ciaran, no Ciarán, an t-ainm a th’ airsan cuideachd.
Ciarán Danny Mike.
Air an taobh a-staigh dhen taigh-sheinnse, os cionn an dorais aghaidh, tha sanas mòr ann an Gàidhlig na h-Èireann. Tha mi a’ tuigsinn gur e seanfhacal a
th’ ann a bhuineas do dh’Èilean Clèire. Seo e ann an Gàidhlig na h-Alba: “Tart an dèidh an òil, bròn an dèidh an airgid.” Tha tart a’ ciallachadh
“pathadh”. Tart an dèidh an òil, bròn an dèidh an airgid.
Bha mi greis a’ meòmhrachadh air, agus mi a’ gabhail pinnt Ghuinness, is saoilidh mi gu bheil tòrr gliocais anns an t-seanfhacal. Cha mhair rud sam bith gu
sìorraidh. Agus air an oidhche an dèidh sin chaidh mi air ais airson pinnt eile.
