‘Uugh, ialtagan!’ thuirt bana-charaid rium an là eile, ‘tha gràin agam orra.’ Chan eil i leatha fhèin. Agus ann an Alba tha daoine nas teagmhaiche mun
deidhinn leis gun do chaochail fear à Machair Aonghais o chionn ghoirid, as dèidh gun deach a bhìdeadh le tè. Ghabh e an fhibin, galar dha nach eil
leigheas ma thèid e ro fhada. ’S dòcha gum bi sibh eòlach air mar rabies.
Mura robh sibh cinnteach an toiseach gu dè bh’ ann an ialtag, bidh fios agaibh a-nise – mamail beag a bhios a’ sgèith air an oidhche. Gu dearbh, ’s e ialtag-oidhche a th’ aig feadhainn orra. Is canaidh cuid dialtag an àite ialtag. Ma tha an lobht agaibh làn dhiubh, dh’fhaodadh sibh a
ràdh gur e ‘taigh ialtagach’ a th’ agaibh. Seadh, nach biodh sin math – nan canadh cuideigin riut, ‘agus dè an seòrsa taigh a th’ agadsa?’ Is gum freagradh
tu, ‘tha taigh ialtagach!’ Cha chreid mi gun tigeadh iad a chèilidh ort!
Dhomh fhìn, chan eil càil ceàrr air ialtagan. Tuigidh mi gu bheil iad a’ cur eagal air cuid leis gur e creutairean na h-oidhche a th’ annta. Chan eil sinne
ann an Alba cleachdte ri bhith a’ faicinn ainmhidhean a-mach air an oidhche, agus tha an dorchadas a’ cur eagal air feadhainn co-dhiù. Chuir mi seachad
ùine turas ann am bothan anns an robh aon ialtag bheag a’ fuireach leatha fhèin. Tron là bhiodh i na cadal os cionn mo leaba agus bhiodh i fhathast ann
nuair a rachainn innte.
Ach as dèidh greis, agus i dubh dorch fuar, bhiodh an ialtag a’ falbh is a’ dol air sgèith – seachad air m’ aodann. Bhithinn a’ faireachdainn oiteag bheag
agus cha bhiodh dad eile ann. Cha chuireadh an ialtag dragh sam bith orm. Bha sin thall ann an Astràilia, ge-tà, agus bidh a’ chuid mhòr de mhamailean a’
tighinn a-mach air an oidhche anns an dùthaich sin. Chan e rud neo-àbhaisteach a th’ ann idir.
Agus chan e rud buileach neo-àbhaisteach a th’ ann a-bhos ann an Alba – ialtagan a bhith a’ fuireach ann an lobht. Bha mi a’ bruidhinn ri tè eile a
dh’innis dhomh gu robh na ficheadan dhiubh aicese agus gu robh iad air an dìon fo òrdan sònraichte. Chan eil cead aig duine cron sam bith a dhèanamh orra.
Bha am boireannach seo toilichte gu leòr agus cha robh i idir dhen bheachd gu bheil na beathaichean sin mì-dhreachail.
‘Ach am faca tu a-riamh an fheadhainn mhòra?’ dh’fhaighnich mi. ‘Na sionnaich sgiathach, mar a chanas cuid riutha?’ Tha iad cho mòr ri cait bheaga le
sgiathan orra, is tha sùilean mòra aca – eucoltach ris an fheadhainn bheaga a tha rudeigin dall. Chunnaic mi iad cuideachd ann an Astràilia ach chan ann sa
cheann a deas, far an robh an tè bheag os cionn mo leaba, ach anns a’ cheann a tuath. Bidh iad a’ falbh air an oidhche nam mìltean mòra, a’ coimhead airson
biadh – measan gu h-àraidh. ’S toigh leotha rudan milis is, gu dearbh, chan òl iad fuil idir!
‘Chan fhaca mi iad,’ thuirt mo bhana-charaid, ‘ach a bheil fios agad ciamar a nì iad na filmichean oillteil eagalach a tha sin, anns a bheil na h-uimhir
de dh’ialtagan a’ nochdadh ann an cladh?’ B’ fheudar dhomh aideachadh nach robh fios agam. ‘Uill,’ dh’innis i dhomh, ‘tha e gu math sìmplidh. Mus tig
ciaradh na h-oidhche, bithear a’ cur silidh air na leacan-uaighe. Agus nuair a thig an dorchadas, bidh na h-ialtagan a’ tighinn nan dròbhan airson an
silidh ithe.’ Nach iongantach mar a tha sinn ag ionnsachadh rudan ùra gach là.
