Tha mo smuaintean air eich an t-seachdain-sa. ’S dòcha gur e as coireach airson sin gu robh mi nam bhritheamh aig mòd ionadail o chionn ghoirid, agus bha
agam ri còmhradh ri clann ann an Gàidhlig. Bha a’ chuid a bu mhotha aca à baile mòr, agus bha tè a bha seo, nach robh ach seachd bliadhna a dh’aois, a’
fuireach ann am flat.
“A bheil peata agad?” dh’fhaighnich mi.
“Tha,” ars’ ise, “cat. Ach tha mi ag iarraidh each.”
“Carson each?” dh’fhaighnich mi dhith.
“Bidh mi a’ marcachd,” thuirt i.
“Agus, nuair a gheibh thu each,” dh’fhaighnich mi, “an cùm thu anns a flat e?”
Uill, bha i a’ feuchainn ri bhith modhail, agus duais a bhuannachadh, ach bha e follaiseach gu robh i dhen bheachd gu robh mi nam amadan airson a leithid
de cheist a chur oirre. “Cha chùm mi anns a flat e,” thuirt i, “ach aig a Riding Centre.” Choimhead i suas a dh’ionnsaigh nan speuran agus
dh’atharraich mi an cuspair gu sgiobalta.
Chan eil eich mar phàirt de bheatha nam bailtean mòra mar a b’ àbhaist, agus chan eil Gàidheil an là an-diugh a’ cumail eich mar a chùm iad uaireigin.
Nuair a chì sibh an uiread de sheanfhaclan le eich annta, tha e follaiseach gu robh iad gu math cudromach gu h-eachdraidheil ann an dòigh-beatha nan
Gàidheal.
Tha mi cinnteach gum bi sibh eòlach air an fhear seo: Ruigidh each mall muileann. Cluinnear gu math tric e, ach tha amharas agam nach eil a h-uile duine eòlach air an t-seanfhacal gu lèir, oir tha sin dìreach mar phàirt dheth. Seo e gu slàn: Ruigidh each mall muileann, ach feumaidh fear fuireach a bhriseas a chas. Deagh chomhairle, chanainn, agus bidh mi uaireannan a’ meòrachadh air nuair a tha mi a’ sgitheadh!
Aig deireadh na bliadhn’ an-uiridh (Litir 80, 08.12.00), dh’innis mi dhuibh mu dheidhinn Dail an Eich, ainm-àite an seo ann an Inbhir Nis. Chan e sin
a-mhàin e do a leithid, ge-tà. Tha dà àite eile anns a’ bhaile a tha ainmichte airson eich, ged nach eil am facal each a’ nochdadh annta. Ma tha
sibh air a bhith ann an Gàidhealtachd na h-Èireann, bidh sibh eòlach air an fhacal capall - airson each. Uill, tha e againn an seo cuideachd, a’
ciallachadh each boireann neo each-obrach. Agus tha e ann an Inbhir Nis ann an ceàrnaidh dhen bhaile ris an canar Capall-Innis
neo, ann am Beurla, Capel Inch.
Bidh feadhainn agaibh ag aithneachadh a’ chàirdeis eadar capall agus caballo ann an Spàinntis, neo le cheval agus cavalier ann am Frangais. Agus, ann am Beurla, le capercaillie, an t-eun mòr a tha a’ fuireach anns na coilltean-giuthais. Thàinig capercaillie às capall-coille, leis gu bheil an t-eun a’ dèanamh fuaim mar each.
’S e am facal eile airson each – marc, a th’ againn fhathast ann am marcachd, marcaiche is marc-shluagh. Tha ceàrnaidh ann an
Inbhir Nis, faisg air Capall-Innis, air a bheil Marc Innis, neo Merkinch ann am Beurla an là an-diugh. Bha an dà àite nan ìnnsean làimh
ri Abhainn Nis, neo nan eileanan anns an abhainn o shean, agus feumaidh gu robh eich air an cumail annta.
Nise, ceist phearsanta dhuibh. A bheil sibh ag obair ro chruaidh? A bheil cus uallaich oirbh fhèin, is a bheil feadhainn eile anns an àite-obrach agaibh
rudeigin leisg, a’ fàgail cus agaibh fhèin ri dhèanamh? Uill, ma tha, ’s dòcha gu bheil sibh dìreach ro èasgaidh. Mar a chanas an seanfhacal – Is ann air each èasgaidh a leigear an t-uallach. Gabhaibh air ur socair. Ruigidh an t-each as maille am muileann aig a’ cheann thall.
