FaclairDictionary EnglishGàidhlig

Gaelic Sounds Fuaimean na Gàidhlig

Gaelic sounds: long/short vowels; palatal and non-palatal consonents and their effect Fuaimean na Gàidhlig: fuaimreagan goirid agus fada; connragan leathann agus caol agus a’ bhuaidh aca air litrichean eile.

Video is playing in pop-over.

Fuaimean na Gàidhlig

Presenter: Angela NicAoidh (Angela Mackay)

[ANGELA] Fàilte. Bheir sinn sùil air cuid de rudan a bhios a' toirt buaidh air fuaimneachadh na Gàidhlig.

Mar luchd-ionnsachaidh, tha e uaireannan doirbh dhuinn am blas dòigheil fhaighinn. Tha deagh naidheachd agam dhut ged-tà. Ma chumas tu rud no dhà nad inntinn fhad 's a bhios tu a' bruidhinn, bidh am fuaimneachadh agad fada nas fheàrr, nas nàdarra, agus bidh do chuid Gàidhlig nas fhasa a thuigsinn.

A' chiad rud, agus is dòcha an rud as cudromaiche, 's e sin, dè cho fada 's a tha na fuaimreagan agad? Sin agad na litrichean a, e, i, o agus u. Uaireannan bidh iad air am fuaimneachadh fada, agus ann an Gàidhlig an latha an-diugh tha iad gan sgrìobhadh fada le bhith a' cur stràc os an cionn: à, è, ì, ò agus ù. Tha iad dha-rìribh fada. Tha e fada nas ceirte a bhith gam fuaimneachadh ro fhada seach ro ghoirid. Bidh iad a' cuideachadh ruitheam do chainnt. Mar eisimpleir tha e fada nas fheàrr a bhith ag ràdh: "Chì mi a-màireach thu," seach: "Chi mi a-maireach thu."

Uaireannan, 's e an diofar eadar dà fhacal gu tur diofraichte a tha san fhuaimreig agus cho fada 's a tha i. Fàisg agus faisg no bàta agus bata. Gabh air do shocair e agus dèan cinnteach gu bheil na fuaimreagan fada agad dha-rìribh fada.

Tha fuaimreagan cudromach cuideachd san ath rud air an toir sinn sùil. Bidh fuaimreagan a' toirt buaidh air na litrichean a tha mun cuairt orra. Tha seo a rèir an e fuaimreag leathann a tha ann: a/à, o/ò no u/ù, no caol: e/è no i/ì. Bidh thu a' cluinntinn seo tric nuair a bhios daoine a' bruidhinn.

Èist ri seo.

Seall. 'S e latha math a th' ann. Nach tèid sinn don bhaile leis na gillean?

An cuala tu diofar seòrsaichean de "l" an sin? "l" leathann ann an "seall" agus "latha" agus "l" caol ann am "baile", "leis" agus "gillean".

Seall. 'S e latha math a th' ann. Nach tèid sinn don bhaile leis na gillean?

Bidh an aon seòrsa rud a' tachairt le caochladh de litrichean. Bidh na fuaimreagan a bhios mun cuairt orra a' toirt buaidh air mar a chanas tu iad.

Èist ri seo. Feuch an cluinn thu an diofar eadar litrichean le fuaimreagan caol mun cuairt orra agus na h-aon litrichean le fuaimreagan leathann mun cuairt orra.

Bha sinn ann an Lunnainn uaireigin agus chunnaic sinn tòrr rudan inntinneach. Chòrd e gu mòr rinn. An Tùr fhèin agus Drochaid an Tùir. Chaidh sinn seachad air Lùchairt Bhuckingham agus chaidh sinn air Rathad-iarainn Aotrom nan Calaidhean agus chunnaic sinn na togalaichean mòra an sin. Bha sinn ann an Abaid Westminster agus chunnaic sinn Lia Fàil, no mar a tha aig cuid, Clach-chrùnaidh na h-Alba. Tòrr rudan, ach na rudan a b' fheàrr leinn, 's e na taighean-tasgaidh agus margaidhean nan sràidean.

Is dòcha gun toir e greiseag mus bi do chluais an gleus gus na diofar fhuaimean a chluinntinn. Tha beagan cuideachaidh dhut anns na bonn-nòtaichean.

Mar sin leibh an-dràsta.

Bonn-nòtaichean

Èist ris an diofar eadar:

  • an dà ‘nn’ ann an “Lunnainn
  • an ‘r’ ann an “r” agus “Tùir”, agus ann am “r” agus “air
  • an ‘d’ ann an “rudan”, “seachad” no “rathad” agus “sràidean”, “Drochaid” no “Abaid”.

An cluinn thu fhèin litrichean eile a tha diofraichte?


Sign-up to our newsletter!

Weekly Gaelic to your inbox, with audio!