FaclairDictionary EnglishGàidhlig

Family names 1

Ainmean Teaghlaich 1

Look@LearnGaelic - Àrd Ìre (C1)Look@LearnGaelic - Proficient (C1)

Bhidiothan a chuidicheas thu le gnàthasan-cainnte, gràmar is briathrachas. Gaelic videos to help you develop your idioms, grammar and vocabulary.

Tha an Look@LearnGaelic ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. Look@LearnGaelic is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Video is playing in pop-over.

Subtitles: Gaelic Fo-thiotalan: Gàidhlig Subtitles: English Fo-thiotalan: Beurla Subtitles: none Às aonais fo-thiotalan Download text (Gaelic and English) Faigh an teacsa (Gàidhlig agus Beurla)

Ainmean Teaghlaich 1

Gaelic Gàidhlig

Ainmean Teaghlaich 1

Presenter: Sarah Cruickshank

[SARAH] Fàilte.

Bidh sinn a' coimhead air ainmean teaghlaich, ainmean a' tòiseachadh le Mac agus ainm pearsanta às a dhèidh. Coimheadaidh sinn air ainmean mar MacDhòmhnaill agus MacRuairidh. Tha na h-ainmean seo cumanta anns a' Ghàidhlig agus chì sinn mar a chuireas sinn ri chèile iad.

Bidh sibh eòlach air ainmean fireann mar Dòmhnall, Fionnlagh, Eòghann, Ruairidh agus Niall, agus tha mòran ainmean teaghlaich stèidhte air ainmean pearsanta mar seo.

Dòmhnall an toiseach. Ma bhios mac aig Dòmhnall, 's e mac Dhòmhnaill a bhios ann: am mac aig Dòmhnall. Tro na bliadhnaichean, chaidh ainmean mar seo nan ainmean teaghlaich, agus a-nis tha MacDhòmhnaill am measg nan ainmean as cumanta an Alba. Cluinnidh sibh an diofar eadar Dòmhnall agus Dhòmhnaill. Tha toiseach agus deireadh an ainm air atharrachadh. Ann an sgrìobhadh, cuiridh sinn 'h' a-steach às dèidh ciad litir an ainm agus 'i' ro na connragan mu dheireadh, agus mar sin, bidh Dòmhnall a' dol gu Dhòmhnaill, agus gheibh sinn an t-ainm: MacDhòmhnaill.

Tha an aon rud a' tachairt le Fionnlagh. Tha toiseach agus deireadh an ainm ag atharrachadh, agus tha Fionnlagh a' dol gu Fhionnlaigh. Ma bhios taigh aig Fionnlagh, 's e taigh Fhionnlaigh a bhios ann: an taigh aig Fionnlagh. A' cumail ris a' phàtran a chunnaic sinn mar-thà, gheibh sinn an t-ainm, MacFhionnlaigh.

Dè tha a' tachairt ma tha an t-ainm a' tòiseachadh le fuaimreag, 's e sin a, e, i, o, no u, mar Eòghann? Uill, chan urrainn dhuinn fuaimreag atharrachadh, agus mar sin cha dèan sinn dad aig toiseach an ainm. Ach 's urrainn dhuinn deireadh an ainm atharrachadh ann an sgrìobhadh le bhith a' cur 'i' a-steach. Ma nì sinn sin, gheibh sinn Eòghainn agus an t-ainm, MacEòghainn.

Dè mu dheidhinn ainm mar Ruairidh? Ann an sgrìobhadh, chan fhaod sinn 'h' a chur còmhla ri 'l', 'n' no 'r' anns a' Ghàidhlig. Tha i aig deireadh an ainm mar-thà, agus mar sin, chan fheum sinn dad a dhèanamh an sin. Tha sin a' ciallachadh nach eil dad idir ri dhèanamh, agus tha Ruairidh a' toirt MacRuairidh dhuinn.

Uaireannan, ann an ainmean goirid, bidh an fhuaimreag fhèin ag atharrachadh ann an suidheachaidhean mar seo. 'S e ainm goirid a th' ann an Niall. Ann an sgrìobhadh, chan fhaod sinn 'h' a chur còmhla ri 'l', 'n' no 'r', mar a chunnaic sinn, ach 's urrainn dhuinn 'i' a chur a-steach ro na connragan mu dheireadh. Ma nì sinn sin, gheibh sinn Niaill, ach chan eil e furasta sin a ràdh. Mar sin, bidh an fhuaimreag fhèin ag atharrachadh, agus gheibh sinn Nèill agus MacNèill, agus canaidh cuid Nìll agus MacNìll.

Mas e boireannach a th' annaibh, chan e Mac a bhios oirbh, ach Nic. Mar eisimpleir, Calum MacDhòmhnaill, ach Anna NicDhòmhnaill.

Mar sin leibh an-dràsta.

Family names 1

English Beurla

Surnames 1

Presenter: Sarah Cruickshank

[SARAH] Welcome.

We're going to look at surnames,names beginning with Mac followed by a personal name. We'll look at names like MacDonald and MacRory. These names are common in Gaelic and we'll look at how they are formed.

You will be familiar with male names like Donald, Finlay, Ewan, Rory and Neil, and many surnames are based on personal names like these.

First, Donald. If Donald has a son, he will be "mac Dhòmhnaill": the son of Donald. Over the years, names like this became surnames, and now, MacDonald is one of the most common surnames in Scotland. You'll hear a difference between Dòmhnall and Dhòmhnaill. The beginning and end of the name have changed. In the written form, an 'h' is inserted after the initial letter of the name and an 'i' before the final consonants, which means Dòmhnall changes to Dhòmhnaill, and that gives us the name: MacDonald.

The same thing happens with Finlay. The beginning and ending of the name change, and Fionnlagh becomes Fhionnlaigh. If Finlay has a house, it is "taigh Fhionnlaigh": Finlay's house. Following the pattern we've already seen, we get the name, Mackinlay.

What happens when the name begins with a vowel, that's a, e, i, o or u, such as Ewen? Well, we can't change the vowel, so nothing happens to the beginning of the name. But we can change the ending of the name's written form by adding an 'i'. In this way, we get Eòghainn and the name MacEwan.

What about a name like Rory? In the written form, we aren't able to add an 'h' to 'l', 'n' or 'r' in Gaelic. There is already an 'i' at the end of the name, and so we don't have to change anything there. That means we don't have to change anything, and Rory gives us the surname MacRory (MacRury).

Sometimes, in short names, the vowel itself can be changed in situations like this. Niall is a short name. In the written form, we can't combine 'h' with 'l', 'n', or 'r', as we've already seen, but we can insert an 'i' before the final consonants. That gives us Niaill, but that isn't easy to pronounce. As a result, the vowel itself changes, and that gives us Neil and MacNeil, or some people say Nìll and MacNìll.

If you are a woman, your name won't begin with Mac, but with Nic. For example, Calum MacDhòmhnaill, but Anna NicDhòmhnaill.

Goodbye for now.

Ainmean Teaghlaich 1

Gaelic Gàidhlig

Ainmean Teaghlaich 1

Presenter: Sarah Cruickshank

[SARAH] Fàilte.

Bidh sinn a' coimhead air ainmean teaghlaich, ainmean a' tòiseachadh le Mac agus ainm pearsanta às a dhèidh. Coimheadaidh sinn air ainmean mar MacDhòmhnaill agus MacRuairidh. Tha na h-ainmean seo cumanta anns a' Ghàidhlig agus chì sinn mar a chuireas sinn ri chèile iad.

Bidh sibh eòlach air ainmean fireann mar Dòmhnall, Fionnlagh, Eòghann, Ruairidh agus Niall, agus tha mòran ainmean teaghlaich stèidhte air ainmean pearsanta mar seo.

Dòmhnall an toiseach. Ma bhios mac aig Dòmhnall, 's e mac Dhòmhnaill a bhios ann: am mac aig Dòmhnall. Tro na bliadhnaichean, chaidh ainmean mar seo nan ainmean teaghlaich, agus a-nis tha MacDhòmhnaill am measg nan ainmean as cumanta an Alba. Cluinnidh sibh an diofar eadar Dòmhnall agus Dhòmhnaill. Tha toiseach agus deireadh an ainm air atharrachadh. Ann an sgrìobhadh, cuiridh sinn 'h' a-steach às dèidh ciad litir an ainm agus 'i' ro na connragan mu dheireadh, agus mar sin, bidh Dòmhnall a' dol gu Dhòmhnaill, agus gheibh sinn an t-ainm: MacDhòmhnaill.

Tha an aon rud a' tachairt le Fionnlagh. Tha toiseach agus deireadh an ainm ag atharrachadh, agus tha Fionnlagh a' dol gu Fhionnlaigh. Ma bhios taigh aig Fionnlagh, 's e taigh Fhionnlaigh a bhios ann: an taigh aig Fionnlagh. A' cumail ris a' phàtran a chunnaic sinn mar-thà, gheibh sinn an t-ainm, MacFhionnlaigh.

Dè tha a' tachairt ma tha an t-ainm a' tòiseachadh le fuaimreag, 's e sin a, e, i, o, no u, mar Eòghann? Uill, chan urrainn dhuinn fuaimreag atharrachadh, agus mar sin cha dèan sinn dad aig toiseach an ainm. Ach 's urrainn dhuinn deireadh an ainm atharrachadh ann an sgrìobhadh le bhith a' cur 'i' a-steach. Ma nì sinn sin, gheibh sinn Eòghainn agus an t-ainm, MacEòghainn.

Dè mu dheidhinn ainm mar Ruairidh? Ann an sgrìobhadh, chan fhaod sinn 'h' a chur còmhla ri 'l', 'n' no 'r' anns a' Ghàidhlig. Tha i aig deireadh an ainm mar-thà, agus mar sin, chan fheum sinn dad a dhèanamh an sin. Tha sin a' ciallachadh nach eil dad idir ri dhèanamh, agus tha Ruairidh a' toirt MacRuairidh dhuinn.

Uaireannan, ann an ainmean goirid, bidh an fhuaimreag fhèin ag atharrachadh ann an suidheachaidhean mar seo. 'S e ainm goirid a th' ann an Niall. Ann an sgrìobhadh, chan fhaod sinn 'h' a chur còmhla ri 'l', 'n' no 'r', mar a chunnaic sinn, ach 's urrainn dhuinn 'i' a chur a-steach ro na connragan mu dheireadh. Ma nì sinn sin, gheibh sinn Niaill, ach chan eil e furasta sin a ràdh. Mar sin, bidh an fhuaimreag fhèin ag atharrachadh, agus gheibh sinn Nèill agus MacNèill, agus canaidh cuid Nìll agus MacNìll.

Mas e boireannach a th' annaibh, chan e Mac a bhios oirbh, ach Nic. Mar eisimpleir, Calum MacDhòmhnaill, ach Anna NicDhòmhnaill.

Mar sin leibh an-dràsta.

Family names 1

English Beurla

Surnames 1

Presenter: Sarah Cruickshank

[SARAH] Welcome.

We're going to look at surnames,names beginning with Mac followed by a personal name. We'll look at names like MacDonald and MacRory. These names are common in Gaelic and we'll look at how they are formed.

You will be familiar with male names like Donald, Finlay, Ewan, Rory and Neil, and many surnames are based on personal names like these.

First, Donald. If Donald has a son, he will be "mac Dhòmhnaill": the son of Donald. Over the years, names like this became surnames, and now, MacDonald is one of the most common surnames in Scotland. You'll hear a difference between Dòmhnall and Dhòmhnaill. The beginning and end of the name have changed. In the written form, an 'h' is inserted after the initial letter of the name and an 'i' before the final consonants, which means Dòmhnall changes to Dhòmhnaill, and that gives us the name: MacDonald.

The same thing happens with Finlay. The beginning and ending of the name change, and Fionnlagh becomes Fhionnlaigh. If Finlay has a house, it is "taigh Fhionnlaigh": Finlay's house. Following the pattern we've already seen, we get the name, Mackinlay.

What happens when the name begins with a vowel, that's a, e, i, o or u, such as Ewen? Well, we can't change the vowel, so nothing happens to the beginning of the name. But we can change the ending of the name's written form by adding an 'i'. In this way, we get Eòghainn and the name MacEwan.

What about a name like Rory? In the written form, we aren't able to add an 'h' to 'l', 'n' or 'r' in Gaelic. There is already an 'i' at the end of the name, and so we don't have to change anything there. That means we don't have to change anything, and Rory gives us the surname MacRory (MacRury).

Sometimes, in short names, the vowel itself can be changed in situations like this. Niall is a short name. In the written form, we can't combine 'h' with 'l', 'n', or 'r', as we've already seen, but we can insert an 'i' before the final consonants. That gives us Niaill, but that isn't easy to pronounce. As a result, the vowel itself changes, and that gives us Neil and MacNeil, or some people say Nìll and MacNìll.

If you are a woman, your name won't begin with Mac, but with Nic. For example, Calum MacDhòmhnaill, but Anna NicDhòmhnaill.

Goodbye for now.

look@LearnGaelic is a series of videos aimed at learners of Scottish Gaelic. It features a variety of styles, including interviews with experts and Gaelic learners, monologues and conversations. Use the links above to select subtitles in English or Gaelic - or to turn them off altogether. 'S e sreath de bhidiothan gu sònraichte do luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig a th' ann an look@LearnGaelic. Bidh measgachadh de mhonologan ann, agallamhan le eòlaichean is luchd-ionnsachaidh, agus còmhraidhean. Gheibhear fo-thiotalan anns a' Ghàidhlig agus ann am Beurla.