FaclairDictionary EnglishGàidhlig

304: Death of the Deer (1) 304: Bàs an Daimh (1)

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Bàs an Daimh (1)

Gaelic Gàidhlig

Tha an dealbh Bàs an Daimh ann an Gailearaidh Nàiseanta na h-Alba.’S e dealbh mòr a tha ann. Tha e a’ sealltainn Cailean – no Colin – Fitzgerald a’ sàbhaladh beatha Rìgh Albannach. B’ esan Alasdair III. Bha an Rìgh ann an cunnart bho dhamh fiadhaich. Ach cò bha ann an Cailean Fitzgerald?

Bha e na shinnsear, a rèir beul-aithris, don fhear a dh’iarr an dealbh – Francis Humberston MacCoinnich. ’S e fear de na h-uaislean a bha ann am Francis. Bliadhnaichean às dèidh gun do nochd an dealbh, fhuair e an tiotal Mòrair Shìophort.

Bha daoine a’ smaoineachadh gun robh dualchas Gàidhealach aig Clann ’ic Coinnich. Ach, anns an ochdamh linn deug, dh’fheuch muinntir na fine fhèin ri sealltainn nach robh sin fìor. Bha iad ag iarraidh sealltainn gun robh dualchas Anglo-Normanach-Èireannach aca.

Thuirt iad gum b’ e tùsair na fine Cailean Fitzgerald. Bha e beò anns an treas linn deug. ’S e mac aig iarla Èireannach a bha ann. Dh’fhàg Cailean Èirinn. Thug Rìgh na h-Alba comraich dha. B’ e an Rìgh sin Alasdair III.

Tha cuid ag ràdh gun tug Cailean taic don Rìgh. Bha sin an aghaidh nan Lochlannach. Agus thug an Rìgh fearann dha ann an Cinn Tàile. Tha cuid eile ag ràdh gun d’ fhuair Cailean am fearann sin leis gun do shàbhail e beatha an Rìgh.

A rèir an stòiridh, bha Cailean a’ sealg leis an Rìgh. Thug damh ionnsaigh air an Rìgh. Bha an Rìgh ann an cunnart a bheatha. Thàinig Cailean eadar an Rìgh agus an damh. Mharbh Cailean an damh. Anns an dealbh, tha Cailean Fitzgerald ann le sleagh na làimh. Tha e a’ dol a chur an daimh gu bàs.

Ach carson a bha e cudromach do Francis Humberston MacCoinnich seo a shealltainn ann an dealbh a bha cho mòr agus cho cosgail? Uill, tha poilitigs a’ tighinn a-steach.

Gu deireadh an t-seachdamh linn deug, bha Clann ’ic Coinnich dìleas do rìghrean na h-Alba. Bha iad dìleas do na Stiùbhartaich. Chaill na Stiùbhartaich a’ chathair rìoghail. Ach thug Clann ’ic Coinnich taic do na Stiùbhartaich fhathast – do na Seumasaich. Mar a chì sinn an-ath-sheachdain, ’s dòcha gur e sin, a thug air Francis Humberston MacCoinnich an dealbh mòr, Bàs an Daimh, iarraidh.

Death of the Deer (1)

English Beurla

The painting The Death of the Stag is in the National Gallery of Scotland. It’s a large painting. It shows Colin Fitzgerald saving the life of a Scottish King. That was Alexander III. The King was in danger from an angry stag. But who was Colin Fitzgerald?

He was an ancestor, according to oral tradition, of the man who ordered the painting – Francis Humberston MacKenzie. Francis was one of the gentry. Years after the painting appeared, he received the title Lord Seaforth.

People were thinking that the MacKenzie clan had a Gaelic heritage/origin. But, in the 18th Century, the people of the clan themselves tried to show that wasn’t true. The were wanting to show that they had an Anglo-Norman-Irish ancestry.

They said that the progenitor of the clan was Colin Fitzgerald. He was living in the 13th Century. He was a son of an Irish earl. Colin left Ireland. The King of Scotland gave him sanctuary. That King was Alexander III.

Some people say that Colin assisted the King. That was against the Norse. And the King gave him land in Kintail. Others say that Colin got that land because he saved the King’s life.

According to the story, Colin was hunting with the King. A stag attacked the King. The King was in mortal danger. Colin came between the King and the stag. Colin killed the stag. In the painting, Colin Fitzgerald appears with a spear in his hand. He is going to kill the stag.

But why was it important for Francis Humberston MacKenzie to show this in a picture that was so big and so expensive? Well politics comes in [to it].

Until the end of the 17th Century the MacKenzies were loyal to the Kings of Scotland. They were loyal to the Stuarts. The Stuarts lost the throne. But the MacKenzies still supported the Stuarts – the Jacobites. As we’ll see next week, perhaps it was that [fact] that caused Francis Humberston MacKenzie to order the great painting The Death of the Stag.

Bàs an Daimh (1)

Gaelic Gàidhlig

Tha an dealbh Bàs an Daimh ann an Gailearaidh Nàiseanta na h-Alba.’S e dealbh mòr a tha ann. Tha e a’ sealltainn Cailean – no Colin – Fitzgerald a’ sàbhaladh beatha Rìgh Albannach. B’ esan Alasdair III. Bha an Rìgh ann an cunnart bho dhamh fiadhaich. Ach cò bha ann an Cailean Fitzgerald?

Bha e na shinnsear, a rèir beul-aithris, don fhear a dh’iarr an dealbh – Francis Humberston MacCoinnich. ’S e fear de na h-uaislean a bha ann am Francis. Bliadhnaichean às dèidh gun do nochd an dealbh, fhuair e an tiotal Mòrair Shìophort.

Bha daoine a’ smaoineachadh gun robh dualchas Gàidhealach aig Clann ’ic Coinnich. Ach, anns an ochdamh linn deug, dh’fheuch muinntir na fine fhèin ri sealltainn nach robh sin fìor. Bha iad ag iarraidh sealltainn gun robh dualchas Anglo-Normanach-Èireannach aca.

Thuirt iad gum b’ e tùsair na fine Cailean Fitzgerald. Bha e beò anns an treas linn deug. ’S e mac aig iarla Èireannach a bha ann. Dh’fhàg Cailean Èirinn. Thug Rìgh na h-Alba comraich dha. B’ e an Rìgh sin Alasdair III.

Tha cuid ag ràdh gun tug Cailean taic don Rìgh. Bha sin an aghaidh nan Lochlannach. Agus thug an Rìgh fearann dha ann an Cinn Tàile. Tha cuid eile ag ràdh gun d’ fhuair Cailean am fearann sin leis gun do shàbhail e beatha an Rìgh.

A rèir an stòiridh, bha Cailean a’ sealg leis an Rìgh. Thug damh ionnsaigh air an Rìgh. Bha an Rìgh ann an cunnart a bheatha. Thàinig Cailean eadar an Rìgh agus an damh. Mharbh Cailean an damh. Anns an dealbh, tha Cailean Fitzgerald ann le sleagh na làimh. Tha e a’ dol a chur an daimh gu bàs.

Ach carson a bha e cudromach do Francis Humberston MacCoinnich seo a shealltainn ann an dealbh a bha cho mòr agus cho cosgail? Uill, tha poilitigs a’ tighinn a-steach.

Gu deireadh an t-seachdamh linn deug, bha Clann ’ic Coinnich dìleas do rìghrean na h-Alba. Bha iad dìleas do na Stiùbhartaich. Chaill na Stiùbhartaich a’ chathair rìoghail. Ach thug Clann ’ic Coinnich taic do na Stiùbhartaich fhathast – do na Seumasaich. Mar a chì sinn an-ath-sheachdain, ’s dòcha gur e sin, a thug air Francis Humberston MacCoinnich an dealbh mòr, Bàs an Daimh, iarraidh.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 608

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile