The Thousandth Letter
				              
    
        Hello, again, friends. The ‘big’ Litir – Litir do Luchd-ionnsachaidh –
        has reached a milestone. It started in 1999, more than nineteen years
        ago. The thousandth one appears this week.
    
     Our word for ten hundreds is interesting, isn’t it? 
    Mìle
    
        – like the word in Welsh, French, Latin ... It’s thought it came from
        Latin. If you look [up] the word
    
    mìle
    
        in a Gaelic dictionary, you’ll find two meanings for it – thousand and
        mile. That’s not a coincidence.
    
     The Roman soldiers had a mile – 
    mille passus
    
        – a thousand paces. However, it wouldn’t always be the same. When the
        soldiers were tired, their paces weren’t so long. The Roman general
        Agrippa created a standard measure. The Roman foot was based on the
        length of Agrippa’s own foot. And there were five feet in a pace.
    
    
        Many countries and cultures had a mile – as a measure of distance –
        based on the Roman mile. But it was different in different places. A
        Scottish mile was longer than an English mile. The Scottish mile
        disappeared when Scotland and England came together in the union. A
        nautical mile is different because that was originally based on a
        section of the Earth’s circumference.
    
     It’s not clear where the word 
    thousand
    
        came from. Perhaps it meant ‘a few hundred’. It was in Old English as
    
    þúsend
    
        . There is a similar word in the Germanic languages. If you go to
        Norway, you’ll hear people say
    
    tusen takk. That’s equivalent to ‘mìle taing’ in Gaelic.
    
        I said that it was from Latin that our own word came. But is that true
        in every place? I remember a time I went to visit an old man in the
        Mackay Country [North Sutherland]. We were speaking in Gaelic about
        sheep. He used the word
    
    sùstan
    
        for a thousand. I reckon sùstan came from Old Norse. It was also
        recorded in Caithness Gaelic.
    
 Anyway, it’s time for me to go. A thousand farewells.
				             
				            
				              Am Mìleamh Litir
				              
    Halo a-rithist, a chàirdean. Tha an Litir mhòr – Litir do
    Luchd-ionnsachaidh – air clach-mhìle a ruigsinn. Thòisich i ann an naoi
    ceud deug, naochad ʼs a naoi (1999), còrr is naoi bliadhn’ deug air ais.
    Tha am mìleamh tè a’ nochdadh an t-seachdain seo.
Tha am facal againn airson a dheich uiread de cheud inntinneach, nach eil?    Mìle – coltach ris an fhacal ann an Cuimris, Fraingis, Laideann
... Tha dùil gun tàinig e bhon Laidinn. Ma choimheadas sibh air an fhacalmìle ann am faclair Gàidhlig, gheibh sibh dà chiall air –    thousand agus mile. Chan e co-thuiteamas a tha sin.
    Bha mìle aig na saighdearan Ròmanach – mille passus – mìle ceum.
    Ge-tà, cha bhiodh e co-ionnan fad na h-ùine. Nuair a bha na saighdearan
    sgìth, cha robh na ceumannan aca cho fada. Chruthaich an seanalair Ròmanach
    Agrippa slat-tomhais choitcheann. Bha an troigh Ròmanach stèidhichte air
fad cas Agrippa fhèin. Agus bha còig troighean ann an ceum no    passus.
    Bha mìle – mar thomhas astair – aig iomadh dùthaich is cultar, stèidhichte
    air mìle nan Ròmanach. Ach bha i diofraichte ann an diofar àiteachan. Bha
    mìle Albannach na b’ fhaide na mìle Shasannach. Dh’fhalbh a’ mhìle
    Albannach nuair a thàinig Alba is Sasainn còmhla anns an aonadh. Tha
    mìle-mara eadar-dhealaichte oir bha sin o thùs stèidhichte air earrann de
    chearcall-thomhas na Talmhainn.
    Chan eil e soilleir cò às a thàinig am facal thousand. ʼS dòcha
    gun robh e a’ ciallachadh ‘grunn cheudan’. Bha e anns an t-Seann Bheurla
    mar þúsend. Tha facal coltach anns na cànanan Gearmanach. Ma thèid
    sibh a Nirribhidh, cluinnidh sibh daoine ag ràdh tusen takk. Tha
    sin co-ionann ri ‘mìle taing’ ann an Gàidhlig.
    Thuirt mi gur ann bhon Laidinn a thàinig ar facal fhèin. Ach a bheil sin
    fìor anns a h-uile h-àite? Tha cuimhne agam air turas a chaidh mi a
    chèilidh air bodach ann an Dùthaich MhicAoidh. Bha sinn a’ bruidhinn ann an
    Gàidhlig air caoraich. Chleachd esan am facal sùstan airson mìle.
    ʼS iongantach mura tàinig sùstan bhon t-Seann Lochlannais. Bha e clàraichte
    cuideachd ann an Gàidhlig Ghallaibh.
    Co-dhiù, tha an t-àm agam falbh. Mìle beannachd leibh.