FaclairDictionary EnglishGàidhlig

411: Isle of Bute 411: Eilean Bhòid

B1 - Intermediate - The Little LetterB1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Eilean Bhòid

Gaelic Gàidhlig

Dh’ainmich mi Eilean Bhòid an t-seachdain sa chaidh. Anns an leabhar – A Voyage Round the Coast of Scotland and the Isles – tha iomradh air Bòd. ’S e fear Seumas MacUilleim a sgrìobh an leabhar. Chaidh fhoillseachadh ann an ochd ceud deug, ceathrad ’s a dhà (1842).

Tha MacUilleim ag innse dhuinn mun ainm Bòd. Tha e ag ràdh gur ann à Ebudae a thàinig e. ’S e sin an t-aon ainm às an tàinig am facal Hebrides.

Cha robh an aon bheachd aig an Urramach Alasdair Mac an Lèigh. Bha esan na mhinistear ann am Baile Bhòid. Bha sin aig deireadh an ochdamh linn deug agus toiseach an naoidheamh linn deug. Bha Gàidhlig aige. Thuirt e gun tàinig Eilean Bhòid à Eilean a’ Mhòid(e) ‘the island where the court of justice (mòd) sits’.

Ach a bheil fear seach fear dhiubh ceart? Tha an sgoilear Gilbert Markús, à Oilthigh Ghlaschu, air leabhar fhoillseachadh o chionn ghoirid mu ainmean-àite Eilean Bhòid. Tha e a’ toirt sùil air Bòd fhèin. Tha an t-ainm a’ nochdadh o shean le ‘b’ seach ‘m’. Chan e Eilean a’ Mhòid a tha ann.

Chan eil fios le cinnt dè tha Bòd a’ ciallachadh. Chan eil fios dè an cànan anns an deach a chruthachadh. Ach tha Gilbert Markús dhen bheachd gur e tùs ann an Seann Bhreatannais as coltaiche. Tha facal Breatannais ann – bot – a bha a’ ciallachadh ‘àite-fuirich’, ‘seipeal’ no ‘eaglais’.

Agus dè mun ainm Rothesay? Tha Gilbert Markús ag ràdh gur e tùs Lochlannach as coltaiche. ’S dòcha gu bheil e a’ ciallachadh ‘Eilean Ruðri’. Tha na mòr-sgeulan Lochlannach a’ dèanamh iomradh air fear Ruðri. Fhuair e Eilean Bhòid bho Rìgh Haakon anns an treas linn deug.

Tha duilgheadas le seo, ge-tà. Bha Nirribhidh a’ call a smachd air na h-eileanan mun àm sin. ’S e Gàidhlig a bha muinntir Bhòid a’ bruidhinn. Ach ’s dòcha gun robh fear de shinnsirean Ruðri ann, agus Ruðri airsan mar ainm cuideachd. Bidh ainmean a’ ruith ann an teaghlaichean. Agus an robh ‘Ruðrisey’ a’ seasamh airson Eilean Bhòid air fad? Chan eil fios le cinnt, ach tha e inntinneach a bhith a’ meòrachadh air na ceistean seo.

Isle of Bute

English Beurla

I mentioned the Isle of Bute last week. In the book – A Voyage Round the Coast of Scotland and the Isles – there is an account of Bute. It’s James Wilson that wrote the book. It was published in 1842.

Wilson tells about the place name Bòd. He says it came from Ebudae. That’s the same name from which the word Hebrides came.

The Reverend Alexander McLea did not have the same opinion. He was a minister in Rothesay. That was at the end of eighteenth century and the start of the nineteenth century. He was a Gaelic-speaker. He said that Eilean Bhòid came from Eilean a’ Mhòid(e) ‘the island where the court of justice (mòd) sits’.

But is either of those correct? The scholar Gilbert Markús, of the University of Glasgow, has published a book recently about the names of the Isle of Bute. He looks at Bute itself. The name appears anciently with a ‘b’ rather than an ‘m’. It’s not the Isle of the Mod.

It’s not certain what Bute means. It’s not known which language it was created in. But Gilbert Markús reckons an origin in Old British is most likely. There is a British word – bot – that meant ‘dwelling place’, ‘chapel’ or ‘church’.

And what about the name Rothesay? Gilbert Markús says that a Norse origin is most likely. Perhaps it means Ruðri’s Island. The Scandinavian sagas mention a man called Ruðri. He got the Isle of Bute from King Haakon in the thirteenth century.

There is a difficulty with this, however. Norway was losing control of the islands around that time. The people of Bute were speaking Gaelic. But perhaps Ruðri had an ancestor also called Ruðri. Names run in families. And did ‘Ruðrisey’ stand for the whole island of Bute? It’s not certain, but it’s interesting to contemplate these questions.

Eilean Bhòid

Gaelic Gàidhlig

Dh’ainmich mi Eilean Bhòid an t-seachdain sa chaidh. Anns an leabhar – A Voyage Round the Coast of Scotland and the Isles – tha iomradh air Bòd. ’S e fear Seumas MacUilleim a sgrìobh an leabhar. Chaidh fhoillseachadh ann an ochd ceud deug, ceathrad ’s a dhà (1842).

Tha MacUilleim ag innse dhuinn mun ainm Bòd. Tha e ag ràdh gur ann à Ebudae a thàinig e. ’S e sin an t-aon ainm às an tàinig am facal Hebrides.

Cha robh an aon bheachd aig an Urramach Alasdair Mac an Lèigh. Bha esan na mhinistear ann am Baile Bhòid. Bha sin aig deireadh an ochdamh linn deug agus toiseach an naoidheamh linn deug. Bha Gàidhlig aige. Thuirt e gun tàinig Eilean Bhòid à Eilean a’ Mhòid(e) ‘the island where the court of justice (mòd) sits’.

Ach a bheil fear seach fear dhiubh ceart? Tha an sgoilear Gilbert Markús, à Oilthigh Ghlaschu, air leabhar fhoillseachadh o chionn ghoirid mu ainmean-àite Eilean Bhòid. Tha e a’ toirt sùil air Bòd fhèin. Tha an t-ainm a’ nochdadh o shean le ‘b’ seach ‘m’. Chan e Eilean a’ Mhòid a tha ann.

Chan eil fios le cinnt dè tha Bòd a’ ciallachadh. Chan eil fios dè an cànan anns an deach a chruthachadh. Ach tha Gilbert Markús dhen bheachd gur e tùs ann an Seann Bhreatannais as coltaiche. Tha facal Breatannais ann – bot – a bha a’ ciallachadh ‘àite-fuirich’, ‘seipeal’ no ‘eaglais’.

Agus dè mun ainm Rothesay? Tha Gilbert Markús ag ràdh gur e tùs Lochlannach as coltaiche. ’S dòcha gu bheil e a’ ciallachadh ‘Eilean Ruðri’. Tha na mòr-sgeulan Lochlannach a’ dèanamh iomradh air fear Ruðri. Fhuair e Eilean Bhòid bho Rìgh Haakon anns an treas linn deug.

Tha duilgheadas le seo, ge-tà. Bha Nirribhidh a’ call a smachd air na h-eileanan mun àm sin. ’S e Gàidhlig a bha muinntir Bhòid a’ bruidhinn. Ach ’s dòcha gun robh fear de shinnsirean Ruðri ann, agus Ruðri airsan mar ainm cuideachd. Bidh ainmean a’ ruith ann an teaghlaichean. Agus an robh ‘Ruðrisey’ a’ seasamh airson Eilean Bhòid air fad? Chan eil fios le cinnt, ach tha e inntinneach a bhith a’ meòrachadh air na ceistean seo.

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 715

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Other letters Litrichean eile